SON XƏBƏRLƏR

Kadim Coğrafyanın Genç Ülkesi

2021.10.20, 07:36
Kadim Coğrafyanın Genç Ülkesi

Gunaz.tv
1991’de bağımsızlığını ilan etmiş genç bir cumhuriyet olan Azerbaycan, tarih boyunca hareketliliğini koruyan Kafkasya topraklarının kadim mirasçılarından. Ülkenin bilinen tarihinin başladığı M.Ö 600 yılından bugüne savaşlara, iktidar mücadelelerine sahne olmuş bir ülke. İslamiyet’le Hz. Ömer döneminde tanışan, Emeviler tarafından fetihlerde üs olarak kullanılan bugünün Azerbaycan toprakları Moğol istilasına; Bizanslılar ile Sasanilerin, Akkoyunlular ile Karakoyunluların, Osmanlılar ile Safevilerin savaşlarına; 17. yüzyılda ise Osmanlı Devleti, İran ve Rusya arasındaki nüfuz mücadelesine sahne olmuştur. Rusya’nın 18. yüzyılda başlayan ve 19. yüzyılda hız kazanan sömürgecilik faaliyetlerinden nasibini alan ülke, 1917’deki Bolşevik devriminden sonra Bolşeviklerin self-determinasyon hakkını desteklemesi sonucunda Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti adıyla tarih sahnesinde yerini almıştır. Ancak Azerbaycan, Bolşeviklerin verdikleri sözü unutarak 1920’de ülkeyi işgaliyle SSCB’nin bir parçası haline gelmiştir. Uzun süren komünizm döneminin ardından 1991’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye oldu. Fakat bağımsızlığa kavuşmanın coşkusunu yaşayan genç cumhuriyet, pek çok sorunla karşı karşıya kaldı. Komünist dönemin otoriter merkezi yönetiminin ardından bilhassa ekonomik olarak kendi kendine yeterli olmaktan uzaktı. Özellikle bağımsızlığının ilk yıllarında enflasyon oranları son derece yüksekti. Azerbaycan’ın diğer bir önemli sorunu ise, hala süregelmekte olan siyasi tekelleşme ve yolsuzluk. Siyasi iktidar ise Rusya’nın ve Batı’nın ülke üzerindeki nüfuz mücadelesini de göz önünde bulunduran bir denge siyaseti izleme çabasındaydı. Azerbaycan’ın hala çözüme kavuşturulamamış bir diğer sorunu, Ermenistan ile arasındaki Karabağ sorunuydu. Uzun bir tarihi geçmişe dayanan ve Ermenistan’ın Karabağ’ın dağlık kesimi üzerindeki hak iddiasına dayanan sorunun 1991’de iki ülkenin bağımsızlığını ilan etmesi ile savaşa dönüşmesi; yüzlerce Azeri’nin katledilmesi ve çoğunluğu Azerbaycan sınırları dahilinde olmak üzere bir milyon civarında Azeri’nin yerinden edilmesine yol açtı. İki ülke arasında 1994’te ateşkes ilan edildi; lakin bu insanların sığınma, beslenme, sağlık ve eğitim gibi sorunları çözüme kavuşturulabilmiş değil. Zengin petrol ve doğalgaz yataklarına sahip olan Azerbaycan büyük güçlerin, bilhassa bölgedeki enerji kaynaklarından faydalanmak için Rusya ile nüfuz mücadelesi içerisinde olan ABD’nin ilgi alanına girmektedir. Türkiye’nin de aracılığıyla başta ABD olmak üzere Batı ülkeleri ile ilişkilerini geliştirmeye çalışmaktadır. 1994’te ABD ile imzalanan Yüzyılın Anlaşması ve 2005’te faaliyete geçen Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı, ülke üzerindeki ABD etkisinin en somut örnekleridir. Bugün Azerbaycan’ın en ciddi sorunlarından biri ülkenin içinde bulunduğu siyasi durumdur. Seçim dönemleri başta olmak üzere zaman zaman sesini yükselten ve son dönemde ABD’nin de desteğini alan muhalefet Aliyev iktidarının baskı ve usulsüzlüklerini gündeme getirmektedir, ancak yeterince güçlü değildir. 6 Kasım 2005 seçimlerinden de galip çıkan İlham Aliyev iktidarını daha da güçlendirme çabası içerisindedir. Bir taraftan sorunlarla baş etmeye çalışan Azerbaycan, diğer taraftan petrol gelirleri ile önümüzdeki dönemde zenginliğini arttıracaktır. Hazar kaynakları Ortadoğu’ya eşdeğer olmamakla birlikte Batı için son derece önemli bir kaynak. Fakat bu zenginlik, ABD gibi güçlerin iç işleri de dahil olmak üzere ülke meseleleriyle daha yakından ilgilenmesini de beraberinde getirecek. Zenginliğin vaat ettiklerinin ülke halkına barış ve huzur getirip getirmeyeceğini zaman gösterecek.

SEÇİLMİŞ XƏBƏRLƏR

Çox oxunanlar