GUNAZ.TV
صدای آزادی آذربایجان جنوبی
تداوم بازداشت و بی خبری از وضعیت «وحید اصغری» نوجوان بازداشت شده آذربایجانی
تحصن اهالی روستای زرشوران تکاب مقابل معدن طلای زرشوران
سامسونگ همکاری با کارت پرداخت روسی «میر» را متوقف کرد
ترکیه ششمین کشور برتر اروپا در فروش خودروهای برقی شد
پوتین: روسیه به ناتو حمله نخواهد کرد؛ اما جنگندههای اف۱۶ را هرکجا که باشند سرنگون میکند
احد سیف خواه با تودیع قرار وثیقه از زندان تبریز آزاد شد
تلاش حکومت برای جلوگیری از فعالیت استارلینک در ایران
عربستان برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت میکند
ورود چند کشتی جنگی روسیه به دریای سرخ
اسرائیل پایگاه حزبالله در دمشق را بمباران کرد
شهرداری ارومیه در آستانه رسیدن به فینال لیگ برتر والیبال
محمد کوچ: رژیم ایران درصدد از بین بردن جایگاه، نقش و نفوذ ترکها در سیاستهای این کشور است
افزایش واردات بنزین روسیه از بلاروس در پی حملات پهپادی اوکراین به پالایشگاهها
ترکیه: اقدامات گروه تروریستی پ.ک.ک با هدف تشویش ترکهای اروپا افزایش یافته است
گزارش سالانه موارد نقض حقوق بشر در آذربایجان؛ صدور دستکم ۸۱ سال زندان و بازداشت، احضار و سرکوب صدها فعال مدنی در سال ۱۴۰۲
تشدید حملات پهپادی متقابل روسیه و اوکراین
روسیه برای دریافت پول نفتهای فروخته شدهاش دچار مشکل است
وزارت دفاع ترکیه ادعای "همکاری با اسرائیل" را تکذیب کرد
خیابانهای تبریز با نوشتههایی به خط اورخون و دامغاهای ترکی مزین شد
در حاشیه اعلان روز تولد زرتشت در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - دکتر توحید ملک زاده
بازرسان روسیه در تاجیکستان از بستگان متهمان حمله مسکو بازجویی کردند
استانبول میزبان 2.5 میلیون گردشگر طی دو ماه اول سال 2024
رحیم آغبایراق در گفتگو با خبرگزاری آنادولو: تَمغاها میراث تاریخی تُرکهای ایران هستند
دستگیری 147 نفر به ظن همکاری با داعش در ترکیه
هواداران والیبال اورمیه در تهران ؛ «اورمیه تورکون دی تورکون قالاجاق»
تحریمهای آمریکا در مبارزه با تروریسم علیه ایران
هلاکت یک فرمانده ارشد ایران در سوریه
سومین پرواز آزمایشی پهپاد آنکا-3 ترکیه با موفقیت انجام شد
عضو شورای شهر تبریز: مستبدان ایرانشهری میگویند حتی در خانه نیز نباید ترکی حرف بزنید
استقبال باشکوه از آخرین فیلم ترکی «قولچاق» در تبریز
جوزپ بورل بار دیگر از ارسال احتمالی موشکهای ایران به روسیه ابراز نگرانی کرد
دیدار یوروش مهرعلی بیگلی و لطیف حسنی با حامد یگانه پور
نقش فعال سگهای موادیاب در مبارزه با قاچاق مواد مخدر در خط مرزی ترکیه و ایران
جلوه های سمبولیسم اندیشه ترکان در آثار آذربایجانی - دکتر توحید ملک زاده
ممانعت از آزادی جعفر ابراهیمی علی رغم پایان دوران محکومیت
انتقال احد سیفخواه به زندان مرکزی تبریز
افزایش «۳۵ درصدی» تعرفههای پزشکی
آذربایجان: فردی که قصد انجام اقدامات تروریستی را داشت، دستگیر شد
اسرائیل یک مجتمع نظامی حزبالله در لبنان را بمباران کرد
محموله قاچاق اسلحه ایران به تروریست ها توسط اسرائیل ضبط شد
آلمان برای حل مشکل کمبود راننده تراموا دانشجویان را جذب میکند
نقش فعال سگهای موادیاب ترکیه در مبارزه با قاچاق مواد مخدر در مرز ایران
آمادهباش در فرودگاه مسکو؛ جستجوی بمب در سنپترزبورگ
امروز دوم اسفند ماه برابر با بیست و یکم فوریه، توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، به عنوان «روز جهانی زبان مادری» نامگذاری شده است که هدف از آن آگاهی بخشی در خصوص زبان های مادری و چالش های پیش روی آنها و راه کارهای حفظ و تقویت زبان های مادری در معرض آسیب پذیری و انقراض می باشد.
به باور یونسکو، در صورتیکه اقدامات لازم و فوری برای حفظ زبان های آسیب پذیر و در معرض خطر نابودی صورت نگیرد حدود نیمی از بیش از شش هزار زبان مورد تکلم امروزی در پایان سده جاری میلادی از میان خواهد رفت. در این بین،۲۵ زبان و گویش ایرانی از جمله زبانها و گویشهای ترکی خراسانی، اورامانی، تالشی، وفسی، آشتیانی و سمنانی هم در سطوح مختلف «در معرض خطر» انقراض قرار دارند.
اگر چه خطر انقراض، زبانهای عمده مادری غیرفارسی در ایران یعنی ترکی آذربایجانی، کردی، بلوچی و عربی را تهدید نمیکند ولی این زبانها، (بویژه زبان ترکی آذربایجانی که تمرکز اصلی این مقاله است) با آسیبها و چالشهای عمده ای روبرو هستند که در این مبحث کوتاه، به پنج مورد از آنها اشاره می شود:
یک – آب رفتن زبان ترکی و گسترش پدیده زبان فآذری
پدیده «زبان فآذری» (فارسی + آذری) به زبان ترکی آمیخته با واژگان و دستور زبان فارسی گفته می شود که از نظر شکل و محتوا تهی شده و بر اثر ترکیب مفرط و لجام گسیخته با زبان فارسی به شکل زبانی فاقد ساختار، قاعده و پویایی در آمده است. گسترش پدیده فآذری بویژه در میان جمعیتهای مهاجر به کلانشهرها، بزرگترین تهدید پیش روی زبان ترکی آذربایجانی است چرا که آن زبان را از درون تهی و گویشوران آن را به فراموشی تدریجی زبان مادری و جایگزینی آن با زبان غالب (فارسی) سوق می دهد. دو عامل در شکلگیری این پدیده نقشآفرینی کردهاند. نخست، رسانهها و بهویژه شبکههای تلویزیونی استانی که با تزریق غیرطبیعی و تعمدی واژگان و قواعد گرامری زبان فارسی در زبان ترکی، باعث گسترش زبان فآذری شدهاند و دوم، نظام آموزشی در مدارس که با عدم گنجاندن آموزش به زبان مادری و نهادینه کردن تبعیض زبانی، به گسترش این پدیده کمک کردهاند.
دو- تبعیض آموزشی و نازایی زبانی
وجود تبعیض نظاممند از قبیل ممنوعیت تدریس به زبان ترکی در مدارس و دانشگاهها، فقدان مراکز علمی، پژوهشی و فرهنگستان زبان ترکی آذربایجانی به همراه عواملی مانند فراموشی و رقیقتر شدن زبان مادری (پدیده فآذری) در روند انتقال شفاهی از یک نسل به نسل دیگر و عدم امکان معادلسازی و معادلیابی برای موضوعات، مفاهیم و اشیای جدید، میتواند آن زبان مادری را به زبانی نازا و ایستا تبدیل کند.
زبان پدیدهای پویا و زنده است و برای تداوم رشد و نمو طبیعی خود نیاز به زیست بوم مناسب خود دارد. مرگ تدریجی و یا دستکم ایستایی و نازایی زبانی، سرنوشت محتوم آن دسته از زبانهای مادری است که از سوی دولتها و جوامع مورد تبعیض و آپارتاید زبانی قرار گرفته و پویایی خود را از دست دادهاند. عدم انتقال نسلی و نازایی زبانی میتواند در یک بازه زمانی نسبتا طولانی، یک زبان را به گویش تبدیل کند و یا حتی منجر به مرگ تدریجی آن زبان شود. بطور نمونه، زبانهای مازنی و گیلکی دست کم در مناطق شهری در طی دهههای اخیر تبدیل به گویش و لهجه شدهاند که بر پایه تعاریف زبان شناسی، دیگر به سختی میتوان آنها را زبان نامید.
سه- نگاه کلیشهای و منفی به زبانهای مادری غیر فارسی
زبان ترکی دستاوردهای ادبی کم ندارد و شاعران و نویسندگان برجسته کشورهای ترک زبان مانند «چنگیز آیتماتوف»، «ناظم حکمت»، «صمد وورغون» و «بختیار وهاب زاده» در سطح جهانی خوش درخشیده اند تا جایی که «اورهان پاموک»، رمان نویس نام آشنای اهل ترکیه توانست در سال ۲۰۰۶جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کند.
با این همه، بر پایه گفتمان غالب برتریجویانه مقامات و نخبگان ایرانی، تصور میشود زبانهای مادری غیر فارسی از جمله ترکی آذربایجانی، ضعیف، فاقد پتانسیل، غیرعلمی و غیرادبی هستند. بطور مثال «دکتر جواد طباطبایی» در تابستان ۱۳۹۲ در گفتگویی با نشریه «مهرنامه» ضمن دفاع از تلاش دیگر کشورها در از میان بردن زبان های مادری، در مخالفت با آموزش به زبان های مادری و بویژه زبان ترکی آذربایجانی با لحن تحقیرآمیزی می گوید «مگر در زبان آذری چه منابع اساسی فرهنگ بشری وجود دارد که اینها میخواهند مدرسه آذری درست کنند.» و «دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی» در خرداد ماه سال جاری در سخنانی در کلاس درسش، ضمن ادعای «عدم توانایی زبانهای غیر فارسی در تولید ادبیات»، و ضمن منتسب کردن حق تدریس زبانهای مادری غیرفارسی به توطئه خارجیها بخصوص انگلیسیها با لحنی غیر ادیبانه گفت: «ش...شیدم به این فرهنگ ملی خودم که میراثش (تنها) چند تا ترانه و چی چی محلی است».
چهار- نگاه امنیتی به زبانهای مادری
در حالیکه تجربه کشورهای روا- مدار دارای نظام آموزشی چندزبانه حکایت از آن دارد که آموزش به زبان مادری به مثابه حق اولیه و طبیعی شهروندان، باعث بهبود در روند آموزش و یادگیری و همچین افزایش حس میهنپرستی و تعلق به کشور و بالعکس، هر گونه تبعیض فرهنگی-زبانی و قومی- نژادی موجب تشدید تمایلات واگرایانه و جداییطلبی می شود؛ در ایران عکس این وضعیت وجود دارد. بطوریکه هر گونه توجه و اهتمام به آموزش به زبان مادری، معادل تقویت واگرایی و نشانهای از جداییطلبی تلقی می شود. بطور نمونه، فرهنگستان زبان فارسی به ریاست آقای غلامعلی حداد عادل، موضوع آموزش به زبانهای مادری غیر فارسی را «توطئه خارجی» و «مغایر با امنیت ملی» کشور دانسته و بارها مخالفت خود را با آن اعلام کرده است. این نوع نگرش، یکی از موانع توجه به زبان مادری و آموزش به آن در مدارس است.
پنج- فقدان زبان و الفبای معیار و انشقاق زبانی
در کشورهای وسیعی مانند آمریکا، روسیه و چین نظام آموزشی و رسانههای سراسری، نقش مهمی در کم رنگ کردن لهجههای مختلف زبانهای انگلیسی، روسی و چینی و تقویت یک لهجه استاندارد برای زبانهای مادری ایفا کردند. در آذربایجان ایران اما عکس این موضوع را شاهد هستیم بطوریکه به علت نبود رسانه های حرفه ای، نظام آموزشی و الفبای استاندارد و یکسان به زبان ترکی، لهجه های مختلف زبان ترکی (بطور مثال ترکی قشقایی و ترکی خلجی) بعضا در درک و فهم یکدیگر دچار مشکل بوده و در حال تبدیل شدن به زبانهایی مجزا (زبان قشقایی و زبان خلجی) هستند.
در پایان، در راستای مقابله با چالشها و آسیبهای پیش روی زبانهای مادری غیرفارسی و از جمله ترکی آذربایجانی در ایران، تمرکززدایی و واگذاری مدیریت امور زبانی و فرهنگی و سیاست گذاریهای کلان زبانی به نیروهای کارشناس و بومی استانها و ایجاد فرهنگستان زبان ترکی آذربایجانی از جمله گامهایی است که می تواند به تقویت و احیای زبان مادری آن خطه کمک کند. بر این مبنا، تهیه محتوای آموزشی به این زبان در مدارس، جهت گیری شبکههای تلویزیونی استانی در راستای تقویت زبان مادری و تشویق گویشوران به کاربرد زبان ترکی آذربایجانی از جمله اقدامات ضروری است؛ ضرورتی که شوربختانه در ساختار سیاسی کنونی، ممکن و محتمل به نظر نمیرسد.
احمد هاشمی (کارمند پیشین وزارت خارجه ایران)
تداوم بازداشت و بی خبری از وضعیت «وحید اصغری» نوجوان بازداشت شده آذربایجانی
تحصن اهالی روستای زرشوران تکاب مقابل معدن طلای زرشوران
شهرداری ارومیه در آستانه رسیدن به فینال لیگ برتر والیبال
محمد کوچ: رژیم ایران درصدد از بین بردن جایگاه، نقش و نفوذ ترکها در سیاستهای این کشور است
گزارش سالانه موارد نقض حقوق بشر در آذربایجان؛ صدور دستکم ۸۱ سال زندان و بازداشت، احضار و سرکوب صدها فعال مدنی در سال ۱۴۰۲
خیابانهای تبریز با نوشتههایی به خط اورخون و دامغاهای ترکی مزین شد
رحیم آغبایراق در گفتگو با خبرگزاری آنادولو: تَمغاها میراث تاریخی تُرکهای ایران هستند
عضو شورای شهر تبریز: مستبدان ایرانشهری میگویند حتی در خانه نیز نباید ترکی حرف بزنید
استقبال باشکوه از آخرین فیلم ترکی «قولچاق» در تبریز
دیدار یوروش مهرعلی بیگلی و لطیف حسنی با حامد یگانه پور
اتحاد فاشیسم فارسی و کُردی بر علیه ترکها در تلویزیون ایراناینترنشنال
اعتراض پروفسور «براندا شفر» به ارسال پیام تبریک نوروزی به زبان فارسی توسط کامالا هریس
افشای سند همکاری خانواده امام جمعه خائن اورمیه با گروههای تروریستی کُردی
اداره اطلاعات تبریز خطاب به پدر برادران سیفخواه: «گوشی پسرت را تحویل بده تا دیگر او را شکنجه نکنیم!»
تروریستهای حملهکننده به سالن کروکوس مسکو اهل تاجیکستان هستند
ستیز با هویت تورکی؛ پروژه مشترک جمهوری اسلامی و سلطنتطلبان
مختار ابراهیمی از زندان شهر مراغه به مرخصی اعزام شد
احضار و تهدید تلفنی جبرائیل پاکروح توسط پلیس فتای آذربایجان شرقی
نیروهای امنیتی حکومت ایران تخممرغهای منقش به دامغاهای تورکان اوغوز را از تبریز برچیدند
مرتضی پروین به اندرزگاه ۴ زنداناوین منتقل شد
نیروهای امنیتی حکومت ایران تخممرغهای منقش به دامغاهای تورکان اوغوز را از تبریز برچیدند
خیابانهای تبریز با نوشتههایی به خط اورخون و دامغاهای ترکی مزین شد
عضو شورای شهر تبریز: مستبدان ایرانشهری میگویند حتی در خانه نیز نباید ترکی حرف بزنید
اتحاد فاشیسم فارسی و کُردی بر علیه ترکها در تلویزیون ایراناینترنشنال
آتشی که «فاطمه دادشزاده» دختر آذربایجانی به جان «پانفارس» و «ایرانشهری» انداخت – حسن راشدی
افشای سند همکاری خانواده امام جمعه خائن اورمیه با گروههای تروریستی کُردی
ستیز با هویت تورکی؛ پروژه مشترک جمهوری اسلامی و سلطنتطلبان
استقبال باشکوه از آخرین فیلم ترکی «قولچاق» در تبریز
آیا نوروز متعلق به ایرانیان است؟ - ابراهیم ساوالان
اعتراض پروفسور «براندا شفر» به ارسال پیام تبریک نوروزی به زبان فارسی توسط کامالا هریس
با حضور گستره اهالی سولدوز؛ جشن عید اوغوز در تپه باستانی سولدوز
محمد کوچ: رژیم ایران درصدد از بین بردن جایگاه، نقش و نفوذ ترکها در سیاستهای این کشور است
رحیم آغبایراق در گفتگو با خبرگزاری آنادولو: تَمغاها میراث تاریخی تُرکهای ایران هستند
تروریستهای حملهکننده به سالن کروکوس مسکو اهل تاجیکستان هستند
در حاشیه اعلان روز تولد زرتشت در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - دکتر توحید ملک زاده
جلوه های سمبولیسم اندیشه ترکان در آثار آذربایجانی - دکتر توحید ملک زاده
هواداران والیبال اورمیه در تهران ؛ «اورمیه تورکون دی تورکون قالاجاق»
پزیدنت علیاف و پوتین تلفنی گفتوگو کردند