GUNAZ.TV
صدای آزادی آذربایجان جنوبی
تفتیش منزل و ضبط تلفن همراه آشقین امامی هنرمند آذربایجان توسط نیروهای امنیتی
اسرائیل حمله تلافیجویانه به ایران را تأیید کرد
هلاکت یکی از فرماندهان جهاد اسلامی حماس
فاجعه جنگلزدایی فندقلوی اردبیل
دیدار وزرای امور خارجه آذربایجان و ترکیه
پرواز اولین جنگنده اف-۱۶ مجهز به هوش مصنوعی
سنگاندازیهای ایران برای جلوگیری از صلح و تحدید مرزهای آذربایجان و ارمنستان
آیین باستانی «تپه نَنَه» در روستای پیرکندی خوی برگزار شد
«بدهی» دولت ایران به نیروگاههای برق خصوصی به «۹۰ هزار میلیارد تومان» رسید
نایب رئیس اتحادیه فروشندگان لوازمخانگی ایران: لباسشویی ۱۵ میلیون تومانی خارجی را در داخل مونتاژ میکنیم و ۲۵ میلیون تومان میفروشیم
ترکیه در پروژههای سرمایهگذاری خارجی به جایگاه چهارم اروپا رسید
گزارشی از سیل اخیر و خسارات وارده به شهرهای آذربایجان
ساخت و ساز در محوطه قلعه تاریخی اوْلتان این بنای تاریخی را درمعرض نابودی قرار داده است
انتقال «رویا ذاکری» دختر معترض آذربایجانی به بیمارستان اعصاب و روان رازی
نتانیاهو از طرح «غزه بدون حماس» رونمایی کرد: خودمختاری و تبدیل به قطبی جدید برای جذب سرمایه طی ده سال
سیل در شبستر چهار خودرو را با خود برد
بازدید میهمانان بین المللی از پل خداآفرین
برگزاری جشنواره بینالمللی فیلم «توران» در ازمیر
خودکشی یکی از فعالین جنبش دانشجویی آذربایجان در دانشگاه تهران
عباس لسانی در مراسم گرامیداشت دکتر صدیق در سال ۱۳۸۰؛ باغیمسیز بیر ائل بللیدیر شن یاشار
خبری تاسفبار برای فرهنگ دوستان آذربایجانی؛ انتشارات «اندیشهنو» تعطیل شد
سفر معاون وزیر دفاع آذربایجان به تهران
اسرائیل برای مقابله با حملههای سایبری «گنبد الکترونیکی» ایجاد میکند
گزارشگران بدون مرز: ایران بزرگترین زندان روزنامهنگاران
بلومبرگ: ترکیه کلیه واردات و صادرات خود با اسرائیل را متوقف کرد
عبدالحمید: تبعیض علیه اهل سنت را محکوم می کنیم
۳ ماییس ۱۹۴۴ تورکچولوگ گونو قوتلو اولسون
دانشگاه مشترک ترکیه-آذربایجان در باکو پذیرش دانشجو را آغاز میکند
وخامت حال کریم اسماعیل زاده در زندان تبریز
گزارش میدپوینت از افزایش سرکوب روزنامهنگاران در ایران: فشار بر شهرستانها بیشتر شده است
«۶۳ زندانی در دو هفته اخیر» در زندانهای ایران اعدام شدهاند
وزیر دفاع ترکیه: ایران مأمن تروریستهای پ.ک.ک شده است
رنجش مردم در سایه بی تدبیری مسئولین حکومتی؛ ترافیک سنگین وصفوف طولانی کامیونها در گمرک آستار
معاون کنست اسرائیل: روابط آذربایجان و اسرائیل به بالاترین سطح خود رسیده است
اتهامی که قلب حرکت ملی آذربایجان را نشانه رفت / توحید امیرامینی
5 میلیون خانوار در ایران خانه ندارند
بسته شدن دفتر «صدا و سیما» در آذربایجان
اخراج پناهجویان ؛ بریتانیا بازداشت «مسافران رواندا» را آغاز کرد
حمله موشکی روسیه به بندر اودسا در اوکراین
بازداشت 31 ارمنی به دلیل ممانعت از تحدید حدود با آذربایجان
دو نفر در آمریکا اتهام نقض تحریمها و انتقال دهها هزار دلار به ایران را پذیرفتند
بازداشت خشونتآمیز هوادار تراکتور آذربایجان؛ ممانعت از ورود دختربچه ۶ ساله به ورزشگاه سهند
امضای تفاهم نامه یکپارچه سازی سیستم های انرژی بین آذربایجان، قزاقستان و ازبکستان
آذربایجانین و دئمک اولارکی، بوتون تورک دونیاسیندا أسکی اینانجلاریمیزدان خبر وئرن چئشیدلی توپونیم آدلارینا راست گلینیر. بو یازیدا ایسه «قاراآغاج» آدلی کند و محاللارین آدیندا گیزلهنن ایکی کؤکلو تورک اینانجی یعنی «قارا» و «آغاج» کولتو (مدنی وارلیق) و سیمگهسینی آراشدیرماق ایستهییریک. بو آد یالنیز گونئیده دئییل بلکه هم قوزئیده و ائلهجه تورکیهده راست گلینیر. اؤرنک اولاراق:
مئشگینشهرده قاراآغاج کندی، گئرمیده آشاغی (سفلی) قاراآغاج کندی، دوغوآذربایجان اوستانینین چاراویماق شهریستانیندا قاراآغاج شهری، باتئآذربایجان اوستانیندا شوتا تابع اولان قاراآغاج کندی.
ائلهجه تورکیهده ایدیرنه تابع اولان قاراآغاج شهری، قوزئیآذربایجاندا ایسه جبراییل، جلیلآباد، صابیرآباد، قوبادلی رایونلاریندا قاراآغاج آدلی کندلره راست گلیریک.
أسکی تورک اینانجینا گؤره هر بیر أشیانین و یا جانلینین صاحیبی وار، بونا «یییه» (yiyə) دئییلیر و تانرینین یئر اوزونده وارلیقلاریدیر. توپلانمیش ماتئریاللار ثبوت ائدیرکی، خالق اینامینا گؤره داغین، داشین، سویون، آغاجین و ب. صاحیبی واردیر. همین اینانجین پارالئللرینی آراشدیرارکن معلوم اولورکی، سیبیر و آلتای تورکلرینده عینی اینانج مؤوجوددور. بو، یاکوتلاردا «ایچچی»، باشقا تورک خالقلاریندا «ائچی»، «یئچی»، «یئیه» آدلانیر.
ایندی ایسه «قاراآغاج» آدیندا ایشتیراک ائتمیش «آغاج»ین تورکلرده أساطیری و میف آنلامینا و بوگونکو دونیادا اونون ایزی قالمیش کولتورلره نظر سالاق:
چوخلو اساطیری سیستئملردکی دونیا مودئللرینین اؤنملی عنصورو «دونیا آغاجی» دیر. «... آرخاتیپلر ایچهریسینده آغاج آرخاتیپی دیققتی اؤزل اولاراق جلب ائدیر. آغاج عادتن اوچ بؤلومدن عیبارت، دونیانین ایلکین- سونونو اؤزونه بیرلشدیرن بیر سیموول کیمی اورتایا چیخیر» (کامال عابدوللا، سیرر ایچینده داستان و یاخود گیزلی دده قورقود- 2. ب.، 1999، ص. 260).
محصول دارلیق، حایات، سما، نسیل، شامان، آخیرت آغاجی، اوجا آغاج واریانتلاریندا راست گلینن دونیا آغاجی اساطیری مکانین، کاییناتین اوچلو بؤلگوسوندن عیبارت اولان «شاقولی» کوسمیک مودئلین و دؤرد، بئش، سکگیز، دوققوز حیصصه لی «اوفقی» مکانی مودئللرین اساسیندا دورور. کاییناتین ایلک مکانی بؤلگوسو آغاجلا باغلیدیر: اونون کؤک لری یئرآلتی، قارانلیق دونیانی، گؤودهسی یئری، ایشیقلی دونیانی، بوداقلاری گؤیو تمثیل ائدیر. بو بؤلگو سونراکی دینی سیستئملرده اینکیشاف ائتدیرهلهرک آیری-آیری مخلوقلارلا مسکونلاشمیش یئددی، دوققوز قاتلی دونیا حاققیندا تصوورلرله سونوج لانمیشدیر.
دونیانین چوخ سپگیلی سئمانتیک قارشی قویمالار شکلینده اساطیری تفسیریده آغاجلا باغلیدیر. دونیا آغاجی یوخاری-آشاغی، ساغ-سول، یئر-گؤک، کئچمیش-گلهجک، قارانلیق-ایشیق، یاشام-اؤلوم، ائرکک-دیشی، گونئی-قوزئی، اورتا-قیراق، خئیر-شر کیمی عکسلیکلری ائحتیوا ائدهرک، بیر-بیرینه موناسیبتده معنالاندیریر. حایاتی باشلانغیج، دیریلیک، محصولدارلیق، آرتیم آنلاییشلاریدا دونیا آغاجی ایله ایفاده اولونور.
آ.م.ساقالایئو یازیرکی، آغاج تورک قاملیق دؤنهمینده و میفولوقییاسیندا أن قدیم اوبرازلاردان حئساب اولونور. هونلار آغاجا آت قوربانی کسیر، کلهسینی و دریسینیده بوداقلارینا آسیردیلار.
ن. قوروقوو طرفیندن توپلاناراق یازییا آلینمیش واریانتداکی آغاج اوبرازیدا چوخ ماراقلی دیر:
...دونیادان گؤیه چیخان بیر دمیر آغاج واردی،
اوقدر بؤیوک کی، یئرله گؤیو باغلاردی.
گؤیلرین گؤبهگینده غم،کدر اسکیک ایدی،
بورادا نه گونش باتار، نهدهکی آی اسکیک ایدی.
بو گؤبکده قیش یوخدو، همیشه یاز اولوردو،
بیرجه قو قوشو واردی هر کسه ساز اولوردو،
ایلک اینسانین آتاسی یارادیلمیشدی بوردا،
آدی آغ اوغلان ایدی، گؤز آچمیشدی اوردا،
گؤزونو آچار-آچماز اطرافینا باخمیشدی،
«من هاردایام» دئیهرک، اویانیب قالخمیشدی.
بیر اووا اوزانیرمیش اوزاق شرقین یؤنونه،
چوخ یوکسک بیر داغ چیخمیش اونون اؤنونه.
بو داغین اوزه رینده بؤیوک بیر آغاج وارمیش،
آغاجین شیره لری پارلاقمیش، خوش قوخارمیش.
بو آغاجین نملی قابیغی هئچ قورومازمیش،
سویو گوموش کیمی ایمیش، یارپاقدا سولمازمیش.
سوسلو- سوسلو بارداقلار بولاقلاردان ساقارمیش،
بونو گؤرنلر اونو بیر تومورجوق سانارمیش،
بو آغاجین زیروهسی یئددی گؤیو دلهرمیش،
گؤیلر اوستونه چیخیب لاپ تانرییا گئدرمیش...(اؤگل، 2006- ص.115-117).
سؤزون بو یئرینده میرعلی سییداوون «آذربایجان میفیک تفککورونون قایناق لاری» آدلی مونوقرافییاسیندان بیر قونونو یئنیدن تکرار ائتمه یه احتیاج وار:
«سون واقتلارا قدر آذربایجانین بیر چوخ یئرلرینده آغاج پیرلری اولموشدور. همین پیرلر اساسن اوشاق- دوغوم پیرلری کیمیده مشهوردور. بورایا دوغمایان قادینلار اؤولاد دیلهگی ایله گلیب تاپینار، سجدهیه دوشرمیشلر» (سییداوو، 1983، ص. 37).
آذربایجاندا ایسلامین قبولوندان سونرادا خالقین مؤجوزهوی گوجه مالیک اولان آغاجلارین قوتساللیغینا ایناندیغینی وورغولایان م. حاجییئوا یازیرکی، ایسلام دینی آغاج تاپینماغی نهقدر یاساقلاسادا، یئنه ده آغاجا دیهر وئریلمیش، بو دیهر ایسلامی بیر قیلیغا بوروندورولهرک وارلیغینی سوردورموشدور: «بللیدیر کی، آغاجا، بیتکییه اینانماق، اونلاری اونقون سایماق تورک دیللی خالقلاردا یایقین اولموشدور... .
تورک دیللی خالقلار آغاجین دوغوم و جوجوقلاری حیمایه ائدن ایلاهه اومایلا گؤیدن ائندیگینه اینانیرلار.
یالنیزجا بو دئییل، آغاج کولتونون کؤکو سومئرلرده (اوخو: کنگئر) ایسه گؤرونور. اونلار آغاجا گؤک دیرهگی یعنی یئرله گؤیو بیر-بیرینه باغلایان بیر دیرهک کیمی اونقونلاشدیریب و آغاج آلتیندا رقص ائدیب، بئز و پارچا باغلاییب گؤیه دوغرو دوعا ائدیرمیشلر (موئزئز عیلمیه چیغ، سومئرده ناردوغان بایرامی).
یعنی بیر سؤزله آغاجی اوجاق سایاراق موقددسلشدیرمیشلر. عینی آغاج اینانجی گلهنگین تورک چادیری عادتلرینده ایسه گؤک دیرهگی ساییلان چادیرین اورتا دیرهگینه تاپینار و اونو عاییله اوجاغی و چادیرین دیرهگی، دونیا دیرهگی سایمیشلار.
بو حاقدا «آصلی چاندارلی شاهین» تورک چادیری اوزهرینه مقالهسینده یازیر:
«ﺗﻮﺭﮎﻟﺮﺩﻩ ﮔﺆﯾﻮﻥ ﺩﯾﺮﻩﮔﯽ، ﺩﻭﻧﯿﺎﻧﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺍﯾﻨﺎﻧﺠﯽ ﻭﺍﺭﺍﯾﺪﯼ. ﮔﺆﯾﻮﻥ ﻗﻮﺑﺒﻪﺳﯽ ﯾﺌﺮﺩﻩ ﻭ ﯾﺌﺮﯾﻦ ﻗﻮﺑﺒﻪﺳﯽ ﮔﺆﮐﺪﻩﺩﯾﺮ. ﮔﺆﯾﻮﻥ ﻗﻮﺑﺒﻪﺳﯽ ﺍﻭﻻﺭﺍﻕ «ﺩﻣﯿﺮ ﻗﺎﺯﯾﻖ» ﻭ ﯾﺎ «ﺁﻟﺘﯿﻦ ﻗﺎﺯﯾﻖ» ﺩﺋﺪﯾﮏﻟﺮﯼ ﻗﻄﺐ ﺍﻭﻟﺪﻭﺯﻭﻧﻮ ﺩﻭﺷﻮﻧﻤﻮﺷﺪﻭﺭﻟﺮ.
ﺍﯾﻨﺎﻧﺠﺎ ﮔﺆﺭﻩ ﻗﻄﺐﺍﻭﻟﺪﻭﺯﻭ ﮔﺆﮎ ﺍﯾﻠﻪ ﯾﺌﺮﯼ، ﺭﻭﺡ ﻋﺎﻟﻤﯽ ﺍﯾﻠﻪ ﻣﺎﺩﺩﯼ ﺩﻭﻧﯿﺎﺳﯽﻧﯽ ﻭ ﺍﯾﻨﺴﺎﻥ ﺍﯾﻠﻪ ﺗﺎﻧﺮﯼﻧﯽ ﺑﯿﺮ - ﺑﯿﺮﯾﻨﺪﻥ ﺁﯾﯿﺮﺍﻥ ﺑﯿﺮ ﻗﺎﭘﯽﺩﯾﺮ. ﺑﻮ ﺁﻧﻼﯾﯿﺸﯿﻦ ﺑﯿﺮ ﺩﺍﻭﺍﻣﯽ ﺍﻭﻻﺭﺍﻕ ﭼﺎﺩﯾﺮﯾﻦ ﺩﯾﺮﻩﮔﯽﺩﻩ ﮔﺆﯾﻮﻥ ﺩﯾﺮﻩﮔﯽ ﮐﯿﻤﯽﺩﯾﺮ.
ﺩﺅﻭﻟﺖ ﺩﻭﺯﻩﻧﯽﻧﯿﻦ ﺗﻤﻠﯽ ﻋﺎﯾﻠﻪﺩﻥ ﻭ ﭼﺎﺩﯾﺮﯾﻦ ﺍﯾﭽﯿﻨﺪﻥ ﺑﺎﺷﻼﻣﺎﻕﺩﺍﺩﯾﺮ . ﭼﺎﺩﯾﺮﯾﻦ ﺗﺎﻡ ﺍﻭﺭﺗﺎﺳﯿﻨﺪﺍ ﯾﺌﺮ ﺁﻻﻥ ﺍﻭﺟﺎﻕ ﻗﻮﺗﺴﺎﻟﻠﯿﻖ ﺩﺭﺟﻪﺳﯿﻨﺪﻩ ﺍﺅﻧﻤﻠﯽﺩﯾﺮ. ﻋﺎﯾﻠﻪ ﺍﻭﺟﺎﻏﯽ ﺍﯾﺴﻪ ﺍﻭﻧﻮ ﺗﻤﺜﯿﻞ ﺍﺋﺪﯾﺮ. ﺳﻮﻧﻮﺝ ﺍﻭﻻﺭﺍﻕ ﭼﺎﺩﯾﺮ ﺩﯾﻨﯽ، ﺳﻮﺳﯿﺎﻝ ﻭ ﺻﻨﺘﮑﺎﺭﻟﯿﻖ ﺁﻻﻥﻻﺭﺩﺍﮐﯽ ﺍﺋﺘﮑﯿﺴﯽ ﺍﯾﻠﻪ ﮐﺆﭼﻪﺭﯼ ﯾﺎﺷﺎﻡ ﮐﻮﻟﺘﻮﺭﻭﻧﻮﻥ ﺁﯾﺮﯾﻠﻤﺎﺯ ﺑﯿﺮ ﭘﺎﺭﭼﺎﺳﯽ ﺍﻭﻟﻤﻮﺵﺩﻭﺭ . ﺗﻮﭘﻠﻮﻣﻮﻥ ﺑﺎﺧﯿﺶﻻﺭﯾﻦ ﯾﺎﻧﺴﯿﻼﯾﺎﻥ ﺍﺅﻧﻤﻠﯽ ﺑﯿﺮ ﻣﻮﺗﯿﻮ ﻭ ﺳﯿﻤﻮﻭﻝ ﺍﻭﻟﻤﻮﺵﺩﻭﺭ .
ﺍﯾﻨﺎﻧﺠﺎ ﮔﺆﺭﻩ ﻗﻄﺐﺍﻭﻟﺪﻭﺯﻭ ﮔﺆﮎ ﺍﯾﻠﻪ ﯾﺌﺮﯼ، ﺭﻭﺡ ﻋﺎﻟﻤﯽ ﺍﯾﻠﻪ ﻣﺎﺩﺩﯼ ﺩﻭﻧﯿﺎﺳﯽﻧﯽ ﻭ ﺍﯾﻨﺴﺎﻥ ﺍﯾﻠﻪ ﺗﺎﻧﺮﯼﻧﯽ ﺑﯿﺮ - ﺑﯿﺮﯾﻨﺪﻥ ﺁﯾﯿﺮﺍﻥ ﺑﯿﺮ ﻗﺎﭘﯽﺩﯾﺮ . ﺑﻮ ﺁﻧﻼﯾﯿﺸﯿﻦ ﺑﯿﺮ ﺩﺍﻭﺍﻣﯽ ﺍﻭﻻﺭﺍﻕ ﭼﺎﺩﯾﺮﯾﻦ ﺩﯾﺮﻩﮔﯽﺩﻩ ﮔﺆﯾﻮﻥ ﺩﯾﺮﻩﮔﯽ ﮐﯿﻤﯽﺩﯾﺮ.»
گؤروندوگو کیمی آراشدیرمالار ثبوت ائدیرکی، تورکلرده أسکیدن بری آغاج یا دونیا آغاجی اوچ طبقهلی دونیانی تمثیل ائدیب و باشی گؤکلره اوجالارکن گؤیون و اوجالیغین سیمگهسی و گؤکتانریچیلیغین باشلانغیجی ساییلیر. اونون چئورهسینه توپلانیب دوعا ائدیب بئز و پارچالار باغلانماسی ایسه بیر اوجاق کیمی تانینیب موقدسلشمیشدیر.
بو گونده بیر سیرا تورک بویلاریندا بو عادت-عنعنه هلهده داوام ائتمکدهدیر، و حتتا توپونیم آدلاریندا راست گلدیگیمیز «قاراآغاج» آدیندا أسکی آغاج و اوجاق اینانجلاری عکس اولونور. نتیجهده ایسه قاراآغاجداکی «آغاج» سؤزو آراشدیرمالارا أساسلاناراق «اوجاق» و «قوتسال اوجاق» آنلامین داشیماقدادیر.
یازینین بو بؤلومونده ایسه قاراآغاجداکی ایشتیراک ائتمیش «قارا» سؤزونون آنلامین آراشدیرماق ایستهییریک.
قارا سؤزو بیر چوخ تورک توپونیمی آدلاردا دییشیک آنلاملاردا (بؤیوک، اوجا، قارارنگ) ایشتیراک ائتمیشدیر. اؤرنک اوچون: قاراباغ، قاراداغ، قاراچیمن، قارادؤوروش، قارئننه و ب.
قارا رنگلرین بیریدیر. أن توند، سویوق و غملی رنگ ساییلیر و آغ رنگین، آیدینلیغین، ایشیغین عکسیدیر. بیر چوخ خالقلاردا ماتمی سیمگهلهییر. أسکی تورک اینانجلاریندا اوجالیق آنلامین داشیماقلا برار، یئرآلتی دونیانین و یا اؤلولر دونیاسی قارانلیق دونیا ایسه آدلانیب و کؤتولوک سیموولو اولموشدور. خالق آراسینداکی، «قارا یئره گیرهسن»، «باشینی قارا یئر اوغورلاسین»، «قارا یئر اوتاغین اولسون»، «یوخودا قارا باسماق»، «قارا قبیر ائوین اولسون»، «قارا گونلو»، «قارا بخت» و بیر چوخ ایفادهلر قارا رنگین و قارانلیق دونیاسینین کؤتولوگون گؤستریر.
ائلهجهده قارا سؤزو بیر لقب اولاراق «بؤیوکلوک» گؤسترگهسی اولموشدور: «قاراخان، قاراکیشی، قارا ولی، قارا کاظیم، قارا چوخا، قارابوداق، قاراجا چوبان و ...).
گؤرونور کی «قارا» خاقانلیقدا خانلارین تیتولو و عنوانی کیمی ایشلک اولموشدور کی، باشچی و بؤیوک آنلامین داشیمیشدیر.
بیرا سیرا سؤزلر و ایفادهلرده ایسه قارا سؤزو رنگ بیلدیریر. اؤرنک اولاراق: «قارا قاشلئ»، «قارا گؤزلو»، «قارا ساچلئ» و ب. ایفادهلری سایماق مومکوندور.
بیلدیندیگی کیمی، أسکی تورکلرده بویالاری و رنگلری «یؤن» و «جهت» آنلامیندا ایسه ایشلتمیشلر و قارا رنگی «قوزئی» آنلامیندا و یؤن بیلدیرن بویا کیمی ایشلک اولموشدور. یعنی تورکلر دوردوقلاری یعنی مرکزی «ساری» بویا ایله، قوزئیی «قارا»، گونئیی «قیرمیزی»، باتئنی «آغ» و دوغونو ایسه «گؤی» بویا ایله گؤستریرمیشلر. و تدقیقاتلار گؤستریرکی، آغقویونلو و قاراقویونلو دؤولت آدی اونلارین جهت حاکیمییتلرین بللی ائتمیش ایفادهلردیر. و ائلهجهده آز تورکلریندن بیر قولو آیریلیب دوغویا گئتمیش تورک خاقانلیغینا اونلاری جهت بیلدیرهن ایستیقامتلرینه گؤره «گؤکتورک» آدین وئرمیشلر.
دئمهلی تورکلرده قارا بویا هم اوجالیغی و قوتساللیغی، هم بؤیوکلوگو، و همده جهت و یؤن آنلامینا گلمیشدیر. و سؤز قونوسو اولان «قاراآغاج» سؤزو تدقیقاتیمیزا گؤره «قارا» بورادا بؤیوک و مقددس آنلامین و «آغاج» ایسه «اوجاق» آنلامین داشیماقدادیر. بیر سؤزله قاراآغاج «قوتسال اوجاق»، «بؤیوک اوجاق» آنلامیندادیر. یعنی تورکلرده اوجاغین (آغاج) موقدس ساییلدیغی اوچون اونون ایزینی حتتا کند و شهر آدلاریندادا گؤروروک کی، چوخ ائحتیمال ایله بو آدلارا مالیک اولان مکانلار اوجاق یئری اولماسینی آیدینلادیر.
أدبیات؛
میرعلی سئیداوو؛ آذربایجان میفیک تفککورون قایناقلاری، 1983.
بختیار تونجای؛ تورک میفولوگیاسیندا آنتروپوقئنئز اینسان یارادیلیشی مسألهسی و حیات آغاجی موتیوی.
سالیم کوچوک؛ أسکی تورک کولتورونده رنگ قاورامی، 2010.
موئزئز عیلمیه چیغ؛ سومئرلرده نارتوغان بایرامی، مقاله.
م. یئنگی اؤگه؛ قوتسال اوجاقلار، أسکی اینانج یئرلریمیز: دولدول اوجاغی و أسکی تورک یازیسی.
کیومرث ایسلامی
سنگاندازیهای ایران برای جلوگیری از صلح و تحدید مرزهای آذربایجان و ارمنستان
آیین باستانی «تپه نَنَه» در روستای پیرکندی خوی برگزار شد
ساخت و ساز در محوطه قلعه تاریخی اوْلتان این بنای تاریخی را درمعرض نابودی قرار داده است
انتقال «رویا ذاکری» دختر معترض آذربایجانی به بیمارستان اعصاب و روان رازی
خودکشی یکی از فعالین جنبش دانشجویی آذربایجان در دانشگاه تهران
عباس لسانی در مراسم گرامیداشت دکتر صدیق در سال ۱۳۸۰؛ باغیمسیز بیر ائل بللیدیر شن یاشار
خبری تاسفبار برای فرهنگ دوستان آذربایجانی؛ انتشارات «اندیشهنو» تعطیل شد
وخامت حال کریم اسماعیل زاده در زندان تبریز
رنجش مردم در سایه بی تدبیری مسئولین حکومتی؛ ترافیک سنگین وصفوف طولانی کامیونها در گمرک آستار
بازداشت خشونتآمیز هوادار تراکتور آذربایجان؛ ممانعت از ورود دختربچه ۶ ساله به ورزشگاه سهند
برکناری شبانه دکتر احمد بایبوردی از سمت خود به دلیل اطلاعرسانی درباره تخریبات زیستمحیطی در آذربایجان
برگزاری نمایشگاه نقاشی (طراحی) مرتضی پروین در زندان اوین
علیاف: ما اجازه نمیدهیم برخی از کشورهای اروپایی با ملل دیگر به عنوان مستعمره رفتار کنند
شاپور انصاری جراح اهل آذربایجان جنوبی از پل خودآفرین دیدار کرد
پل تاریخی خَنهیی(خانقاه) مراغه در آستانه نابودی کامل
۳ فعال آذربایجانی بازداشت شده در بازی تراکتور به حبس تعلیقی محکوم شدند
تایید حکم حبس فعالین ملی «سالار طاهرافشار و میلاد جلیلی» توسط دادگاه تجدید نظر استان آذربایجان شرقی
با اعمال فشار و اجبار؛ خانه امن غیرولتی مهر شمس آفرید در اورمیه تعطیل شد
اصغر فرجی فعال دربند آذربایجانی از رسیدگی پزشکی محروم مانده است
جعفر ابراهیمی معلم آذربایجانی و فعال صنفی معلمان پس از دو سال از حبس آزاد شد
تبدیل میدان تاریخی «حسن پادشاه» تبریز به زباله دانی
خودکشی یکی از فعالین جنبش دانشجویی آذربایجان در دانشگاه تهران
مراسم «بزرگداشت» عوامل ترور علیه دولت آذربایجان در قم
اعتراف عوامل ترور نماینده پارلمان آذربایجان به ارتباط با ایران
دادگاه با استناد به فعالیت های مدنی سجاد شهیری، رأی به جدایی او از همسرش داد!
ارمنستان: آماده بازگشایی تمامی مسیرها با آذربایجان هستیم
بسته شدن دفتر «صدا و سیما» در آذربایجان
بازدید میهمانان بین المللی از پل خداآفرین
شاپور انصاری جراح اهل آذربایجان جنوبی از پل خودآفرین دیدار کرد
برکناری شبانه دکتر احمد بایبوردی از سمت خود به دلیل اطلاعرسانی درباره تخریبات زیستمحیطی در آذربایجان
پرزیدنت علی اف: قطار بازگشت بزرگ به ایستگاه شوشا رسید
اتهامی که قلب حرکت ملی آذربایجان را نشانه رفت / توحید امیرامینی
سفر معاون وزیر دفاع آذربایجان به تهران
رقص آذربایجانی و کینه ایرانشهری! - حسن راشدی
علیاف: ما اجازه نمیدهیم برخی از کشورهای اروپایی با ملل دیگر به عنوان مستعمره رفتار کنند
بالا آمدن دریاچه اورمیه هنر مسئولان نبوده کار خدا بود؛ دریاچه تا ۶ ماه دیگر خشک خواهد شد
وزیر دفاع ترکیه: ایران مأمن تروریستهای پ.ک.ک شده است
هشدار آذربایجان به فرانسه درخصوص دخالت در امور داخلی