GUNAZ.TV
صدای آزادی آذربایجان جنوبی
جولان "ساس" در زندان اوین
محل جدید سفارت آذربایجان در ایران مشخص شد
پاسخ وزارت امور خارجه آذربایجان به ادعاهای بیاساس فرانسه مبنی بر حمایت آذربایجان از استقلالطلبان کالدونیا
فاجعه زیستمحیطی در بیخ گوش تبریز
تیراختور آذربایجان جام حذفی را هم از دست داد
بیخبری از وضعیت و مکان نگهداری صیاد محمدیان
وزارت دفاع ترکیه: 931 تروریست طی عملیات پنجه-قفل تاکنون از پای در آمدهاند
ساس در زندان؛ شکنجه مضاعف، تهدید سلامت زندانیان و بیاعتنایی جمهوری اسلامی
افتتاح مرکز فرهنگی بینالمللی آذربایجان در جمهوری تورک قبرس شمالی
ایران هدف تحریمهای جدید نیوزیلند قرار گرفت
سوء قصد به نخستوزیر اسلواکی
سازمان اطلاعات آمریکا: روسیه، چین و ایران بزرگترین تهدید علیه انتخابات 2024 هستند
تکمیل اسکله شناور آمریکا برای کمک رسانی به غزه
اعتصاب غذای کارکنان بخش تولید پالایشگاه تبریز وارد شانزدهمین روز شد
شروع تغییر رنگ آب دریاچه ارومیه
حمایت گروه ابتکار باکو و ۱۴ جنبش مبارز برای استقلال در آخرین مستعمرات فرانسه
اعتراضات گسترده استقلالطلبان در کالدونیای جدید؛ فرانسه وضعیت اضطراری اعلام کرد
جمعآوری کتابهای ترکی از نمایشگاه کتاب تهران
سفر «استعلاجی» مولوی عبدالحمید به ترکیه
تأکید برندگان نوبل بر لزوم پاسخگو کردن حکومت ایران بهدلیل «استفاده ابزاری از اعدام»
اردن شبکه قاچاق تسلیحات ایران را خنثی کرد
تمدید قرار بازداشت دولت جعلی سابق قاراباغ
حمایت خامنه ای از یونانی ها در برابر عثمانی
مجلس ایران با تعطیلی شنبهها موافقت کرد
صیاد(اووچو) محمدیان در شهر کرج بازداشت شد
هلاکت فرمانده حزب الله در حمله پهپادی اسرائیل
اتحادیه اروپا تحریمهای ایران را به دلیل حمایت از جنگ اوکراین تشدید میکند
هشدار مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران: تهدید به «تغییر سیاست هستهای» را متوقف کنید
پاشینیان: زمان امضای پیمان صلح با آذربایجان فرا رسیده است
شناسایی دو سایت آلاینده ارمنستان توسط دکتر بایبوردی که پسابهای خود را وارد رود آراز میکنند
اجرای «طرح نور» در اردبیل؛ برخورد قضایی با شماری از شهروندان همزمان با بازداشت ۴ تن
امضا توافق درباره انتقال گاز طبیعی ترکمنستان به ترکیه از مسیر آذربایجان و گرجستان
وزیر خارجه آذربایجان: توافق با ارمنستان باید بر مبتنی بر واقعیت باشد
جبرئیل پاک روح با تودیع وثیقه از زندان مرکزی تبریز آزاد شد
دولتهای عضو اتحادیه اروپا با سختگیری در سیاست مهاجرپذیری موافقت کردند
فرار 20 میلیارد دلار سرمایه از ایران طی 9 ماه
راه اندازی رشته تحصیلی «دکتری امربهمعروف و نهی از منکر»
پرزیدنت علی اف: زمان لغو گروه مینسک فرا رسیده است
جبرئیل پاک روح علیرغم وضعیت نامساعد جسمی توسط نهادهای امنیتی بازداشت گردید
استرالیا چند فرمانده سپاه پاسداران آن را تحریم کرد
از اورمیه تا اراک؛ تجمع اعتراضی بازنشستگان مخابرات در شهرهای آذربایجان
پلمپ چندین واحد طلافروشی در بازار زرگران اردبیل به دلیل اعتصاب صنفی
پانفارسها و ایرانشهریها نگران از آزادی قاراباغ...! /«حسن راشدی»
«یلدا» در زبان عبری یهودیان به معنی «دختر» (ילדה ) است. اما، «چلّه» (چلله، چیلله) یک کلمه تُرکی است که همچون بسیاری از کلمات دیگر تورکی در بیش از هزار سال حکومت تورکان بر گستره سرزمینی که هم اکنون بعنوان «کشور ایران» در سازمان ملل ثبت شده است وارد زبان مردم فارس، لور، کورد، گیلک، مازنی، عرب، بلوچ، و … ساکن این کشور شده است. بهتر است به جای واژه «یلدا» از «چیلله» که به معنی نهایت کشیدگی کمان است و به «طولانیترین شب سال» و «طولانیترین روز سال» اطلاق میشود استفاده کنیم. «چله زمستان» طولانیترین شب قبل از شروع اولین روز زمستان ست، و «چله تابستان» طولانیترین روز قبل از شروع اولین روز تابستان. «چیللهنیز موبارک اولسون»
در ترکی «یای» یعنی کمان، «چیلله» نیز یعنی زه (در اینجا زه کمان) و نیز محل زه برای گذاشتن تیر در موقع انداختن تیر، «اوخ» یعنی تیر(تیرکمان).در ترکی به تابستان نیز «یای» گفته می شود. از این رو وقتی گفته می شود «یایین چیلله سی» تداعی کننده کشیدگی نهایی کمان به هنگام انداختن تیر(چله ی تابستان) یعنی نهایت و اوج کشیدگی تابستان که چهل و پنج روز رفته از تابستان است.
قیشین چیلله سی (چله ی زمستان) نیز به معنای کشیدگی نهایی سرماست که دو تاست یکی چهل روزه (بؤیوک چیلله) یکی بیست روزه (کیچیک چیلله)، یعنی زمستان دوبار به اوج می رسد. چیلله گئجه(شب دارای کشیدگی نهایی) وقتی گفته می شود «چیلله گئجه سی»(شب چله)در واقع یعنی کشیدگی شب. ولی تحت تاثیر تفسیرهای رایج به معنای شروع زمستان تلقی می شود که البته اینگونه نیست.
اینکه چرا«چیلله» یا «چله» که معنای زه کمان و محل نشستن ته تیر در کمان و مآلا مفهوم نهایت کشیدگی را در مورد «بلندترین شب»،«شدت تابستان» و «شدت زمستان» (که دقیقا معادل climax –نقطه اوج- آمده از زبانهای یونانی و لاتین است) بایستی با عدد «چهل» توجیه و تفسیر نمود کاری است که برخی از روشنفکران پرداخته اند و خود نیز بایستی جوابگو باشند.
بدون هیچ تردید واژه«چیلله» یا «چله» با واژهی یاد شده «climax» از یک ریشه و منشأ میباشد. در منبع شناسی تولید واژگان صدای(ل) دارای مفهوم «انتقال» میباشد. مطابق همان منبع تکرار یک صدا مفهوم استمرار تکراری حرکت و عمل را دارد. پس «چیلله» یا «چله» دارای مفهومی است که در آن عمل انتقال به تکرار اتفاق می افتد.
اگر «چله» معنی «چهل لا» نیز داشته باشد آنوقت پرسیدنی است که اولا خود «چهل» از کجا آمده و دوم اینکه معنای پله چیست؟ منطقی است بپذیریم که «چهل» از «چیلله» حاصل شده است. فقط فراموش نشود ادیبان منکر وجود تشدید نیز در فارسی شده اند. اما جان آیتو (John Ayto ) اتیمولوژیست انگلیسی واژه «climax» را نهایتا از منشأ هندواروپایی (Kli-) می داند. اولا شما این مورد را با واژه «چیلله» یا «چله» تطبیق دهید خواهید دید که دقیقا دارای عناصر فونتیکی مشابهی هستند.
باز می گویند که واژه «lean» به معنی «تکیه دادن» نی زاز همین ریشه است. متوجه می شوید که چرا در «چیلله» یا «چله» مفهوم نشستن ته تیر در کمان نیز مستتر است؟
«چیلله» اسمی است از فعل «چیلمک» به معنای (زدن پرتابی توام با ضربه) ساخته شده است. در بازی «چیلینگ –آغاج» (الک-دولک) به زدن «چیلینگ» یا «چیلیک» یا «چیلیه»(دولک) با «آغاج»(چوبدستی) از این فعل استفاده شود: «چیل گلسین!»(بزن بیاد!). «چیلینگ» نیز از این فعل استفاده شده است.
«چیلمک» اسم تلنگر شدید است که در آن ریگ کوچکی بین پشت ناخن سبابه و نوک انگشت شست قرار گرفته و به شدت پرتاب می شود. یا تلنگری که بر سطح آب- به نیت پخش کردن و افشاندن آب- زده می شود. شکل دیگری از این فعل نیزهست که که «چیله مک» (افشاندن توأم با ضربه) است. «پیلله» نیز از سیستم «چیلله»(چله) است، حتی به این شکل: «پیلوو» (pilov) و «چیلوو» (cilov)[پلو و چلو] نیز از یک شیوه و سیستم تولید واژگان استفاده می شود. آوردن این مثال از آن جهت لازم بود تا در پیگیری سیستم واژگانی دچار سهو و لغزش نشویم. همانگونه که ملاحظه می کنید در فارسی مصوت ها دچار تغییر شده: «پ» و «چ».
به مثالهای دیگری از این دست (جهت مطالعه بیشتر) دقت کنید که چگونه سیستم ترکی ثابت است: چیلله (چله)، شیلله (سیلی آبدار)، «سیلله» (سیلی)، «گوله» (گلوله)، هؤرره، هوررا (نوعی غذای ساده روستایی)، «شیررا» (شیره)، «شوررا» (احتمالا تبدیل به شوربا شده)، «بلله» (نانی که به صورت ساندویچ در می آورند)، «پیلته» (فتیله[به خاطر وجود«ت»که علامت تعدی است] چیزی که به تدریج پایین آورده می شود)، «گله»ی فارسی نیز احتمالا از این سیستم است که در این صورت باید از فعل «گلمک» (آمدن) «گلله» (هم-آمده) ایجاد شده باشد.
فاجعه زیستمحیطی در بیخ گوش تبریز
بیخبری از وضعیت و مکان نگهداری صیاد محمدیان
اعتصاب غذای کارکنان بخش تولید پالایشگاه تبریز وارد شانزدهمین روز شد
شروع تغییر رنگ آب دریاچه ارومیه
جمعآوری کتابهای ترکی از نمایشگاه کتاب تهران
شناسایی دو سایت آلاینده ارمنستان توسط دکتر بایبوردی که پسابهای خود را وارد رود آراز میکنند
اجرای «طرح نور» در اردبیل؛ برخورد قضایی با شماری از شهروندان همزمان با بازداشت ۴ تن
جبرئیل پاک روح با تودیع وثیقه از زندان مرکزی تبریز آزاد شد
مراسم باشکوه بزرگداشت مولانا فضولی در مشکینشهر (خیاو) برگزار شد
کتاب داستان «شاه اسماعیل و گلزار» روایت خراسان و آذربایجان منتشر شد
فرنگیس فتحی و اکرم کوخیان آزاد شدند
تحریف نام ترکی روستای «آغ بولاق» سلماس به کُردی
کشف یک گور مربوط به دوره عصر آهن در عملیات راهسازی اردبیل
مجموعه اکو کمپ «دورنا» در دامنه ساوالان به بهانه «عدم رعایت شئونات اسلامی» پلمب شد
نماینده کلیبر: درآمد سالانه ۸۰ هزار میلیارد تومانی معدن سونگون آذربایجان نصیب کرمان میشود
علی رضیزاده نادارلی با پایان مرخصی به زندان اوین بازگشت
فستیوال بین المللی موسیقی «خاری بولبول» در شوشا آغاز شد
فاضل وزیری فعال ترک قشقایی بازداشت شد
تاکید وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان بر سازنده بودن مذاکرات دو کشور در قزاقستان
گرافیتیست اسامی ممنوعه؛ مستندی از کارهای مرتضی پروین درخصوص ممنوعیت انتخاب اسامی تورکی کودکان
اعتصاب غذای کارکنان بخش تولید پالایشگاه تبریز وارد شانزدهمین روز شد
حمایت خامنه ای از یونانی ها در برابر عثمانی
پانفارسها و ایرانشهریها نگران از آزادی قاراباغ...! /«حسن راشدی»
تجمع مخالفان عادیسازی روابط ارمنستان با آذربایجان
فستیوال بین المللی موسیقی «خاری بولبول» در شوشا آغاز شد
تحریف نام ترکی روستای «آغ بولاق» سلماس به کُردی
چرا کتاب (دیوان لغات الترک) اثر محمود کاشغری(کاشغرلی محمود) برای ما ترکان مهم است؟ به مناسبت اعلان سال ۲۰۲۴ به عنوان سال کتاب فوق - دکتر توحید ملک زاده
آندرانیک یکصد سال قبل و مخالفان امروزین پاشینیان - دکتر توحید ملک زاده
گسترش تظاهرات علیه پاشینیان در ارمنستان️
سفر «استعلاجی» مولوی عبدالحمید به ترکیه
وزیر دفاع ترکیه: موضع ایران در قبال گروه تروریستی پ.ک.ک قابل قبول نیست
پرزیدنت علی اف: زمان لغو گروه مینسک فرا رسیده است
قرارداد ۱۳ میلیارد دلاری پنتاگون برای هواپیمای جدید «روز قیامت»
پاشینیان: زمان امضای پیمان صلح با آذربایجان فرا رسیده است
جمعآوری کتابهای ترکی از نمایشگاه کتاب تهران
مراسم باشکوه بزرگداشت مولانا فضولی در مشکینشهر (خیاو) برگزار شد
مامورین امنیتی پس از شکسن شیشه های منزل؛ فرنگیس فتحی و اکرم کوخیان در شهر ملکان را بازداشت کرده اند
تاکید وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان بر سازنده بودن مذاکرات دو کشور در قزاقستان