GUNAZ.TV
GÜNEY AZƏRBAYCANIN AZADLIQ SƏSİ
Beynəlxalq təşkilat güney azərbaycanlılara qarşı repressiyaları pislədi
Bəşər Əsəd Suriyadan belə qaçıbmış - Oğlu hər şeyi danışdı
İraq və Suriyanın şimalında 7 terrorçu öldürülüb
KİV: Tramp Zelenskiyə şəxsi nömrəsini verib
İrana bağlı silahlılar Suriyaya qayıtmamalıdır- Makron
Türk İnvestisiya Fondu və TCCİ Anlaşma Memorandumu imzalayıb
Türk dünyası qlobal iqtisadi sistemin əsas oyunçularından birinə çevrilir
İran yenə Ermənistana dəstəyini nümayiş etdirdi
İranlı səfir Petrosyanla görüşdü
Şərqi Azərbaycanın Ətraf Mühitin Mühafizəsi Baş Direktoru: Urmu gölündəki fəlakətin dərinliyi çox böyükdür
Makron: Ukraynada sülh danışıqlarını yalnız Zelenski aparmalıdır
İsrail Milli Təhlükəsizlik Kollecinin nümayəndələri Azərbaycana səfər edib
İran nüvə proqramından imtina etməsə, İsrail hücuma hazırdır - Washington Post
Türk dövlətlərinin iqtisadi əməkdaşlığı yeni mərhələyə daşınacaq
Almaniya Rusiyaya qarşı enerji sanksiyalarını gücləndirməyə çağırır
Rusiya Çernobıl Atom Elektrik Stansiyasının sığınacağına PUA zərbəsi endirib
İsrail İranı vurmaq üçün danışıqların yekunlaşmasını gözləyir
İrpen şəhərinin meri: Azərbaycan dövlətinə və xalqına dəstəyə görə təşəkkür edirik
İsrail "Hizbullah"ın obyektlərinə hava zərbələri endirib
ABŞ-nin vitse-prezidenti Ukraynaya hərbçilərin göndərilməsini istisna etməyib
İsrail HƏMAS-dan sabah azad ediləcək girovların siyahısını gözləyir
Rusiya və ABŞ arasında məhbus mübadiləsi baş tutub
Ukraynaya nüvə silahı verilə bilər
Tramp Ukrayna və Rusiya nümayəndələri ilə görüşü elan etdi
Tehranda bir tələbə motosiklet sürən quldurlar tərəfindən öldürüldü - tələbələr etiraz edir
Çinin raket yanacağı İrana çatdı
Zəncanda milli şüarlar səsləndirilib: “Azərbaycan var Olsun, İstəməyən Kor Olsun”
Vardanyanın növbəti məhkəməsində nələr danışıldı?
Kərim İsmayılzadə prokurorluğa çağırılıb
İran təyyarələrinin Beyruta enişinə qadağa qoyulduqdan sonra Hizbullah tərəfdarları iğtişaşlar törədib
İrana qarşı tətik mexanizmini aktivləşdirin - Amerikalı qanunvericilər
Təbrizli rabitə işçiləri yenidən tətil elan edib
Milli fəal Səccad Əlinejad Xoy həbsxanasına köçürülüb
İranda iki britaniyalı həbs edilib
Kaya Kallas: Avropa İttifaqı Ukraynanı dəstəkləməyə davam edəcək
Rusiya ABŞ ilə danışıqların aparılması üçün qrup formalaşdırır
Türkiyə və Pakistan arasında 24 sənəd imzalanıb
İranın Dehdəşt şəhərində yenidən etiraz aksiyası keçirilib
Putinin sözçüsü bəzi ərazilərin Ukraynaya qaytarılmasının mümkünlüyünə münasibət bildirib
İran iki Böyük Britaniya vətəndaşını həbs edib
Məhkəmə dövlətə xəyanətdə ittiham olunan Hacı Əli Behişti ilə bağlı qərar verib
Kaya Kallas Ukraynanın müdafiə naziri ilə görüşüb
Tehranda etiraz aksiyası keçirilib- Saxlanılanlar var
GünAz TV: M.Ə.Rəsulzadənin fəaliyyətinin mühüm bir hissəsini də onun dövlətimizin Azərbaycan adlandırılması əleyhinə olan fars şovinistlərinə qarşı mübarizəsi və yazdığ məqalələrdəki əsaslı cavabları təşkil edir.1918-ci ildə ilk Cümhuriyyətimizi yaradarkən dövlətin Azərbaycan adlandırılması İranda çoxlarını narahat etmiş, qəzetlərdə yazılar çap olunmuşdu.1923-cü ildə M.Ə.Rəsulzadənin İstanbulda “Azərbaycan Cümhuriyyəti, keyfiyyəti-təşəkkülü və şimdiki vəziyyəti” kitabı nəşr ediləndə Tehrandakı “Mibəni Yovmiyyə” qəzetində Rəsulzadə və Azərbaycan adı əleyhinə məqalə çap olunmuşdu.M.Ə.Rəsulzadənin həmin qəzetdəki məqaləyə cavabında tariximiz üçün çox maraqlı məqamların olduğunu diqqətə alıb oxuculara təqdim edirəm.Bu yazı ilk olaraq İstanbulda 1923 cü ildə “Yeni Qafqasiya” jurnalında çap edilib.Həmin yazını nəşrə hazırladığım “M.Ə.Rəsulzadə, Əsərləri, 2-ci cild, mühacirət dövrü” kitabına daxil etmişəm.
Nəsiman Yaqublu,
Tarix elmləri doktoru
ZƏRURİ BİR İZAH
(İdarəyə məktub)
6 Rəbbiyül axir 1342/15 Təşrini sani 1339, yıl:1, sayı: 4, s. 12-14
Tehranda müntəşir “Mibəni Yovmiyyə” qəzeti,Ruşəni bəyin keçənlərdə İran haqqında verdiyi bir konfransdan bəhs edərkən, “Azərbaycan Cumhuriyəti”adındakı risalənin müəllifi olmaq hesabiylə bizi də təhtı müaxizəyə(sıxışdırmağa) almışdır.
“Azərbaycan Cumhuriyəti”ndən bəziiranilərin naməmnun qaldıqlarını ağızdan-ağıza eşidiyordum. Fəqət bu adəmi məmnuiyətin Ruşəni bəyin Türk Ocağı heyəti idarəsinin dəxi mucibi təəssür(bir şeyin təsiri altında olma) və infial(xəcalət çəkmə) olan heysiyyəti-şikən nitqindən daha ziyadə mucibi təəssür və əndişə olduğunu qətiyyən xatır və xəyalə gətirməmişdim.
Ruşəniyə muqabələ edən “Mibən”qəzeti Türkiyə və türklük haqqında qullandığı lisani-təhqirdə tərəf müqabilinə rəhmət oxutduracaq bir məharət göstərdikdən sonra, bir çox şikayətlərdə bulunaraq, əzcümlə diyor ki:
“...axirən maarif nəzarətinin müsaidəsi ilə Rəsulzadə tərəfindən İran əleyhinə yazılan kitablar və İran azərbaycanlılarının türk olduqlarını tərənnüm etdirmək məsələyə başqa bir əhəmiyət verməkdədir”.
Bu surətlə, münaqişəni Ruşəni bəhsindən Rəsulzadə məbhəsinə nəql etdikdən sonra “Mibən”qəzetinin mühərriri bir az da bizi qarelərinə(oxucularına) tanıtmaq zəhmətinə qatlanmışdır. Abdi aciz, “ilk dövreyi məşrutiyyət”də Tehranda bulunmuş, İran bayrağının himayəsinə sığınmış, ən böyük “İrani Nov”qəzetinin baş mühərrirliyi bənə tovdi(təslim etmə) olunaraq məmləkətin siyasətinə müdaxiləm caiz görülmüş və sonra İranı tərk ilə bir müddət İstanbulda oturduqdan sonra Qafqasyaya ovdət eylədiyimdə, ilk işim “İran ilə ziddiyət” olmuş və Bakıdakı Müsavat hökuməti zamanında bu “müqəvva” hökumətin rəyasəsindən bulunmuş, Azərbaycanın ismini İrandan çalmış, şimdi də İstanbuldakı türk əfəndilərimə xoş gəlmək üçün “Azərbaycan Cumhuriyyəti” namında bülən və bələ (qosqoca) bir kitab, bu kitabda da Azərbaycan ismini hər iki Azərbaycana təmsil edərək, ismi kibi, İran Azərbaycanının cismini çalmanın dəxi qolay bir iş olduğunu təsəvvür etmişimdir”.
Məntiq zəifini söyüş qüvvəti ilə tovzi(bölüşdürən) edən mühərririn təzyiflərinə qarşı müqabilə etməyi heç cür özümə rəva görməm. Yalnız zikri keçən vəqayiin surəti cərəyanına aid xüsusatın pək yanlış olaraq təsbitini görmədiyimdən bəzi təshilata(asanlaşdırma) lüzum hiss ediyorum.
Əvvəla, munsif iranilərin dəxi təsdiq edəcəyi vəchilə, Tehran, bənə böyük bir qəzetin mühərrirliyini həvalə etmədi. Biləks, bən ilk dəfə olaraq böyük Avropa-qare(oxucu) və yovmi(gündəlik) bir qəzeti, “İrani Nov” təsis edərək Tehranı tərk etdim.
Saniyən, qüvvəm yetdiyi qədər İran istiqlalına xidmət eylədiyim halda, məatəəssüf, İran bayrağı məni himayə edəmədi və rus səfarətinin cabiranə müdaxiləsi üzərinə, bir həftə əsnasında İranı tərk etmək zərurətində qaldım, İstanbula isə rus təzyiqindən sığınmaq üçün gəldim.
Salisən, “Azərbaycan Cumhuriyyəti”namıyla kitabımı Maarif nəzarətinin müsaidəsi ilə yazmadım. Biləks, senzura tərəfindən müsaidə edilib edilməyəcəyi üzərinə pək çox düşündüm.
Bir kaç kəlmə də əsil mövzu üzərinə söyləyəlim:
Bu məqalədən də anlaşıldığı vəchilə iranlı dostlarımızın ən çox qızdıqları şey bənim azərbaycanlıların türk olduqlarını iddia edişimdir. “İran əleyhindəki iqdamatım” da qaliba bundan ibarət olacaq. Fəqət bu iddiaya qızmaqdan dəxi bayağı bir şey təsəvvür etməm. Bir xalqın milliyyətini tədqiq edərkən qonuşduğu lisanın əhəmiyyəti varsa, bu etibarla azərilər türkdür. Azərilərin fars ikən lisanları cəbrən alınıb da, yerinə türkcə qonuşduğu iddiasının vəhi olduğu aşikardır.
“Mibən”qəzetinin də zikr etdiyi vəchlə, nə Bakı ətrafındakı “tat köyləri”, nə də Suraxanıdakı atəşgədə Təbriz ilə ətrafının türkcə qonuşduğunu inkar etməzlər. Təbrizlilər bir çox saiqlər təhtində kəndilərini iranlı bilirlər. Sözün mənayı siyasisi ilə İranidirlər də. Fəqət, heç kimsə İran türklərinin dəxi mövcud olduğunu inkar edəməz. Bir İran türklüyü vardır. Azərbaycanlılar türkcə söylüyorlar. Təbriz ilə həvalisindəki xalq ədəbiyyatı, xalq lisanı, xalq adət və əxlaqı Bakı ilə Gəncə ətrafındakından başqa deyildir. “Aşıq Kərəm” ilə “Koroğlu” dastanları, Qafqasya ilə Anadoluda olduğu kibi, İran Azərbaycanında da mütədavildir. “Dədə Qorqud”un lisanı bu gün İrəvan ilə Təbrizdə söylənən lisandan pək də fərqli deyildir.
Bütün bunlara cavab olaraq, “Çingiz”in təbrizliləri fars ikən türk yapdığını” söyləmək qədər qeyri ciddi bir cavab təsəvvür olunamaz. Hələ “kəndilərini Çingizə məsub bilənlərin təbrizlilərin intiqamından (kəndilərini türk əddetməzlərsə) qorxduqları” kibi mülahizələr məntiqi bir cavab olmaq üzərə on para etmədiyi kibi bir “şahı”ya da dəyməz.
Vaxtilə qardaş İran xalqının hürriyət və istiqlalpərvəranə mücadiləsinə əlimizdən gəldiyi qədər müavinətdə bulunduq. Sıra öz məmləkətimizə gəldi. Onun xilası üçün çalışdıq. Bildiyimiz və bacardığımız kimi mübarizə etdik. Bu mübarizədə iranlı qardaşlarımız bizə ümid etdiyimiz müavinəti göstərmədilər. Bəlkə də məzur idilər. Fəqət zülm istibdadını pək daddıqları və hələ də dadmaqda olduqları Rusiya kimi ənud(inadcıl,tərs) bir düşmənə qarşı məruz qaldığımız fəlakət üzərinə Mihənlərin yaralarımıza duz tökəcəklərini də qətiyyən ümid etməzdik.
Fəqət İran əfkari ümumiyəsi üzərindəki mövqeyinin nə olduğunu bilmədiyimiz “Mibən”qəzetinin nəşriyatı zənn etməyiz ki, mütəfəkkir İranilərin dəxi iştirak edəcəyi bir lisan olsun. Nasıl ki, Ruşəninin lisanı dəxi, “Varlıq”qəzetinin söylədiyi kibi, ciddi Türk əfkari ümumiyəsinə tərcüman olamaz.
“Azərbaycan Cumhuriyyəti” adlı əsərin müəllifi
Rəsulzadə Məhəmməd Əmin
“Yeni Qafqasiya”,jurnalı,
6 Rəbiyül axir 1342/15 Təşrini sani 1339, yıl:1, sayı: 4, s. 12-14
Şərqi Azərbaycanın Ətraf Mühitin Mühafizəsi Baş Direktoru: Urmu gölündəki fəlakətin dərinliyi çox böyükdür
İran nüvə proqramından imtina etməsə, İsrail hücuma hazırdır - Washington Post
İsrail İranı vurmaq üçün danışıqların yekunlaşmasını gözləyir
Tehranda bir tələbə motosiklet sürən quldurlar tərəfindən öldürüldü - tələbələr etiraz edir
Zəncanda milli şüarlar səsləndirilib: “Azərbaycan var Olsun, İstəməyən Kor Olsun”
Kərim İsmayılzadə prokurorluğa çağırılıb
İran təyyarələrinin Beyruta enişinə qadağa qoyulduqdan sonra Hizbullah tərəfdarları iğtişaşlar törədib
İrana qarşı tətik mexanizmini aktivləşdirin - Amerikalı qanunvericilər
Təbrizli rabitə işçiləri yenidən tətil elan edib
Milli fəal Səccad Əlinejad Xoy həbsxanasına köçürülüb
İranın Dehdəşt şəhərində yenidən etiraz aksiyası keçirilib
İran iki Böyük Britaniya vətəndaşını həbs edib
GünAz TV-nin efirində yayımlanan "Açıq Yorum" verilişində İranda artan xalq narazılıqları müzakirə edilib
İranın Çabahar limanı Trampın hədəfində
SEPAH yenə "qırmızı xətt"dən danışdı - Danışıq olmayacaq
İran sərnişin təyyarələri ilə Hizbullaha pul göndərib - İsrail
Financial Times: Rusiyanın hərbi xərcləri bütün Avropanı üstələyir
İrandan Naxçıvana 101 kq-dan çox narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb
Danimarka kəşfiyyatı: 5 il ərzində Rusiya ilə Avropa arasında hərbi münaqişə baş verə bilər
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə baxışı keçirilir
“Hizbullah” komandiri səhvən öz evini partlatdı
Xalq etirazlarından qorxan rejim Təbrizdə xəbərdarlıq bülletenləri yaymağa başlayıb
Xaməneinin çıxışından sonra İranda dollar yenə bahalaşdı
Xamenei terror təşkilatının liderləri ilə görüşdü
Azərbaycan mədənlərinin pulu ilə Kirmanda böyük turizm kompleksi tikilib
Yerusəlim Post: İranın “ümidi” Ermənistandır
Arayik Harutyunyan məhkəmədə danışdı: Paşinyan ...
Beynəlxalq ictimaiyyət edamlara görə İrana təzyiq göstərməlidir- İnsan Haqları Kampaniyası
Yeni müharibənin anonsu verildi!
Şərqi Azərbaycanda 42 nəfər dəm qazaından zəhərləndi
Ərdəbildə azərbaycanlı hüquqşünas Məhəmməd Rza Fəqihinin posterləri yayılıb
İranda enerji çatışmazlığına görə etirazlar başladı
Azərbaycandan daha bir tolerantlıq NÜMUNƏSİ
Radarlardan itən təyyarənin qalıqları tapıldı: 10 ölü
Huqo Almeyda: oyunun ortasında İran hökuməti İsrailə hücum etdi
Öldürülən hakimlərə görə qadın siyasi məhbuslara təzyiq edilir
Günaz TV-nin efirində yayımlanan "Açıq Yorum" verilişində Amerika ilə İran arasındakı gərginlikmüzakirə edilib
Sima Əlipurtelefonla SEPAH Kəşfiyyat İdarəsinə çağırılıb