GUNAZ.TV
GÜNEY AZƏRBAYCANIN AZADLIQ SƏSİ
Xaməneinin nümayndəsi amerikalı qadınlara görə narahatdır- İntihar sayı artıb
Qəzzada ölənlərin sayı 34 654 nəfərə çatıb
Xankəndi Şəhər Prokurorluğu yaradılıb
Azərbaycanla Türkiyə arasında gəlirlərə görə ikiqat vergitutma aradan qaldırılıb
Sosioloq: Xalqla hakimiyyət arasında uçurum dərinləşir
Universitet müəllimlərinə məhdudiyyətlər tətbiq edilib
Tanınmış baş məşqçi: Azərbaycana görə azərbaycanlılar qərar verməlidir
"İranın sanksiyaları kimsəni qorxutmur" Britaniyanın müdafiə naziri
İran daha bir rekorda imza atdı- 2023-cü ildə yazıçıların ikinci ən böyük həbsxanası olub
Britaniya- İran bölgədəki qeyri-sabitliyə görə məsuliyyət daşıyır
İran ilə Rusiya ticarət hesablaşmaları üçün yeni yollar axtarırlar
Şəbüstər rayonunda güclü daşqınlar yaşanıb
Təbrizdə 3 məhbus edam edildi
Güneyli aktivist intihar edib
Xankəndidə son bir həftədə tapılan silah-sursatın həcmi açıqlanıb
İran jurnalistlərin həbsinə görə dünyada ikinci yerdədir
Aİ Ukraynadakı müharibənin tez başa çatmasının yollarını açıqlayıb
Tehranda məşhur nəşriyyat bağlandı
İsrail kiber hücumlara qarşı elektron qübbə yaradır
Azərbaycan hərbçiləri Türkiyədə beynəlxalq təlimdə iştirak edəcək
Tehran Azərbaycana qarşı indi də afrikalılardan istifadə edir
Netanyahu açıqladı: Növbəti seçkilərdə ...
Rusiya MN Ukraynanın builki itkilərini açıqlayıb
Kreml Makron və Kameronun açıqlamalarını təhlükəli adlandırıb
İran İsraillə əlaqədar gəmi heyətinin azad etdiyini bildirib
Jurnalistələrə qarşı təzyiqlər davam edir - Daha bir jurnalistə qarşı cinayət işi açıldı
Azərbaycan müdafiə nazirinin müavini İrana səfər edib
Təbriz və Ərdəbildə məhkumlar edam edildi
Agentlik təsdiqlədi, Rafael Qrossi İrana səfər edəcək
Azad olunan torpaqlarda 134 min hektar ərazi mina və partlamamış sursatlardan təmizlənib
"İran PKK terroristlərinin sığınacaq yerinə çevrilib" - Türkiyə
Hikmət Hacıyev: Ermənistanın basdırdığı saysız-hesabsız minalar humanitar fəaliyyətə ciddi təsir edir
ABŞ: İrana bağlı qüvvələr ABŞ-a qarşı hücumlar planlaşdırmağa davam edir
Güneyli ativistin sağlamlığı təhlükəyə düşüb
İranda bəhailərin 4 obyekti bağlanılıb
14 gündə İran həbsxanalarında 63 nəfər edam edildi
Moləvi Əbdülhəmid sünnilərə qarşı ayrı-seçkiliyi qınayıb
Ümumdünya Mətbuat Azadlığı Günüdür, İran 176-cı yerdədir
Iranda dini azadlıqlar sistemli şəkildə pozulur
Blinkenin İsrail səfəri başa çatdı, nə razılaşdırıldı?
Pakistanda partlayış nəticəsində 1 nəfər ölüb, 20 nəfər yaralanıb
Ermənistan İranla hərbi anlaşma imzalamaq arzusundadır
İranda sünnilərə qarşı dini ayrı-seçkilik siyasəti güclənib
GünAz TV: Musa Bərzinin sözlərinə görə, fars dilini və ya özlərini bu dildə yaxşı ifadə edə bilməyən milyonlarla qeyri-fars əhali İran məhkəmə sistemində “haqlı ikən haqsız duruma düşə bilir və ədalətsizliyə məruz qala bilirlər.”
“Amerikanın Səsi”nə danışan hüquqşünas müttəhimlərin tərcüməçi ilə təmin olunma haqqının İran qanunlarında konkret şəkildə zəmanətə alınmadığını vurğulayır. O deyir ki, məhkəmələrdə qeyri-fars icmalara mənsub vətəndaşların müdafiə haqqı tam yerinə yetirilmir.
“İranda milyonlarla insan farsca bilmir, bilsə də özünü fars dilində ifadə etməkdə çətinlik çəkir. Bir şəxs özünü hər hansı bir dildə ifadə etməkdə çətinlik çəkirsə və öz ana dili və ya başqa dildə daha rahatdırsa, o ölkə onun özünü rahat ifadə etməsi üçün lazımi imkanları təmin etməlidir,” Bərzin söyləyir.
O, İran məhkəmələrində insanların dil problemi üzündən ədalətsizliyə məruz qala bildiklərini önə çəkir:
“İnsanlar məhkəmədə özlərini qanunun müəyyən etdiyi dildə ifadə edə bilməsələr, bu o mənaya gəlir ki, ədalət onlar üçün təmin ola bilməyəcək. O insanların ədalətsizliyə məruz qalma ehtimalı daha çoxdur. Bu məsələ xüsusilə də cəza məhkəmələrində çox önəmlidir. Müttəhim ya şikayətçi fərq etməz, məhkəmədə özünü ifadə edə bilməsə və sözlərini məhkəmə məsullarına ya hakimlərə çatdıra bilməsə, qarşı tərəf onu məğlub edə bilər. Bu şəxs haqlı ikən haqsız duruma düşə bilər.”
Hüquqşünasın fikrincə, İran məhkəmə sistemində bu məsələnin önəmi və ağırlığına uyğun olaraq tədbirlər görülməyib.
O hesab edir ki, buproblemin tam həlli üçün, xüsusilə milyonlarla insanın danışdığı dillərə ən azından öz bəlgələrində rəsmi status verilməlidir.
“Bu problemin kökdən həll olunması üçün farscanın yanında digər dillərin də rəsmi olması gərəkir. Ən azından 30 milyon insanın danışdığı türkcə də farscanın yanında rəsmi olması lazimdir. Bu dillərin ən az öz bölgələrində rəsmi olması zərurətdir. Amma, indi ki bu dillər rəsmi deyil, nə etmək lazimdir? Başqa ölkələrdə tərcüməçi ilə təmin olunma haqqı tanınır. Yəni bir şəxsin rəsmi idarə dilində danışmaq və özünü ifadə etmək gücü yoxdursa, dövlət ya hər hansı bir qurum ona tərcüməçi təmin etmə haqqı tanıyır.”
Bərzin bu haqqın İran qanunlarında zəmanətə alınmadığını bildirir.
“İran qanunlarında görürük ki, bir şəxs farsca danışıb və yaza bilmirsə, ona sadəcə prokurorluq mərhələsində bir tərcüməçi tutacaqlar. Bundan başqa bir şey yoxdur. Yəni qanun demir ki, bunun polis mərkəzində də bu haqqı var, ya başqa mərhələlərdə. Sadəcə o mərhələdə tərcüməçi haqqı var ki, prokurorluqdadır,” o, qeyd edir.
Hüquqşünas bu durumun beynəlxalq normalara uyğun olmadığını vurğulayır: “Bu, yetərli deyil. Çünki, beynəlxalq sənədlərə baxanda, qeyd olunur ki, dövlət idarə dilini bilməyən şəxsləri tərcüməçi xidməti ilə təmin etməklə mükəlləfdir.”
İram məhkəmələri rəsmi tərcüməçilərdən istifadə edilir, amma Musa Bərzinin dediklərinə əsasən, bu xidmət əməldə İran vətəndaşlarına şamil olmur:
“Məhkəmələrdə rəsmi tərcüməçilərdən istifadə etmək ənənəsi yoxdur. Yəni, elə ənənə yoxdur ki, İranda yaşayan qeyri-fars etnik qruplar üçün rəsmi tərcüməçi istifadə olunsun. Onlar ümumiyyətlə xarici vətəndaşlar üçündür. Yerli sakinlər üçün tərcüməçi işini ağsaqqal üsulu ilə həll edirlər. Misal, oralarda farscanı yaxşı bilən, türkcəni də bilən bir şəxsi tapıb gətirirlər. Amma bu yetərli deyil. Bu şəkildə o şəxsin haqlarını qorumaq olmaz.”
O əlavə edir, “rəsmi tərcüməçilər o dilləri yaxşı bilirlər. And içiblər və məsuliyyət daşıyırlar. Amma hər hansı birini küçədən tapıb gətirəndə, onun heç bir məsuliyyəti yoxdur. Bu durumda tərcümə yanlış olsa, bunu daha sonra isbatlamaq da çətindir.”
Qeyri-fars icmalara mənsub müttəhimlərin nəzarət altına alındıqdan sonra məhkəməyə qədərki proseslərdə dil problemi yaşaya biləcəklərinə diqqət çəkən vəkil məhkəmələrdə “qeyri-fars millətlərin müdafiə haqqının tam yerinə yetirilmədiyini” vurğulayır.
“Bir müttəhimi ki, tuturlar, ilk başda polis mərkəzi ya istintaq idarəsinə (Agahi) gətirilib, orada ifadəsi alınır. Bu çox zamanlarda yazılı şəkildə olur. Yəni vərəqəni qarşısına qoyurlar ki, ‘sən bu işi gördün ya görmədin?’ O şəxs o dili yaxşı bilmirsə, o suallara doğru cavab verə bilməyəcək. Yəni deyə bilərik ki, qeyri-fars millətlərin müdafiə haqqı tam yerinə gətirilmir,” deyə hüquqşünas bildirir.
Beynəlxalq insan haqları qurumlarına görə, xüsusilə ölüm cəzası ilə mühakimə edilən müttəhimlərin düzgün tərcümə xidmətilə təmin olunmaması düzəldilməz faciələrə yol aça bilər.
Amnesty International təşkilatının bəyanatlarına istinadən, fars dilini anlamayan müttəhimlərin bəzisi onlara qarşı irəli sürülən ittihamları başa düşmür. Qurum o cümlədən, ötən illərdə daşqalaq cəzasına məhkum edilmiş Səkinə Məhəmmədi Aştiyani və Şamama Qurbaninin farsca bilmədiklərini və sorğu-sual prosesində imzalamaq məcburiyyətində qaldıqları farsca sənədlərin nədən ibarət olduğunu anlamadıqlarını qeyd edib.
“İranda 200-dən artıq suçun cəzası edamdır. Təbiidir ki, edam cəzası ilə mühakimə olunan insanlar bu məsələdə daha böyük çətinliyə düşə bilərlər. Misal üçün narkotik maddə ilə əlaqədar tutulan bir şəxs, böyük ehtimal ki, yüksək təhsili də yoxdur. Təbiidir ki, farscanı da yaxşı bilməsin. Təsəvvür edin ki, bunun mühakimə prosesi 3 il, 4 il sürə bilər. Bütün bu proseslərdə o özünü farsca ifadə etməyə məcbur olsa tamamilə ədalətsiz bir durum yaranar. Ayrıca bunların vəkillə görüşmə haqqı olmur. İranda vəkil sadəcə məhkəmə mərhələsində olur. Hələ bunların dövlət qurumlarına məktub yazmağa ehtiyacı olur ki, yaza bilmirlər. Təəsüflə İran həbsxanalarında belə bir xidmət verilmir” - deyə, Musa Bərzin əlavə edir.
Audionu dinləmək üçün qaynağımız olan aşağıdakı LİNK-ə müraciət müraciət edə bilərsiniz:
https://www.amerikaninsesi.org/a/musa-barzin/5118021.html
N.S
Qəzzada ölənlərin sayı 34 654 nəfərə çatıb
Tanınmış baş məşqçi: Azərbaycana görə azərbaycanlılar qərar verməlidir
İran daha bir rekorda imza atdı- 2023-cü ildə yazıçıların ikinci ən böyük həbsxanası olub
Britaniya- İran bölgədəki qeyri-sabitliyə görə məsuliyyət daşıyır
İran jurnalistlərin həbsinə görə dünyada ikinci yerdədir
Tehranda məşhur nəşriyyat bağlandı
Tehran Azərbaycana qarşı indi də afrikalılardan istifadə edir
Azərbaycan müdafiə nazirinin müavini İrana səfər edib
Azad olunan torpaqlarda 134 min hektar ərazi mina və partlamamış sursatlardan təmizlənib
14 gündə İran həbsxanalarında 63 nəfər edam edildi
Moləvi Əbdülhəmid sünnilərə qarşı ayrı-seçkiliyi qınayıb
Ermənistan İranla hərbi anlaşma imzalamaq arzusundadır
İsrailin Tehranda öldürdüyü terrorçunun kimliyi məlum oldu
Baş prokuror media əməkdaşlarını hədələdi
Urmu gölü barədə son məlumat açıqlandı
İranda son 80 ilin rekord inflyasiyası qeydə alındı
"Bələdiyyə əcnəbilərlə müqavilə bağlaya bilər, lakin gizli yox"- deputat
Netanyahu və Blinken Qüdsdə müzakirələrə başlayıb
Prezident: Biz imkan verə bilmərik ki, XXI əsrdə Avropanın bəzi ölkələri digər xalqlara müstəmləkə kimi yanaşsın
Marağada 400 illik tarixi abidə məhv olur
Husilər Britanyaya məxsus neft tankerini vurdu
Şuşanın Qaybalı kəndində mina partlayıb, ANAMA əməkdaşı xəsarət alıb
Ermənistanda delimitasiyaya etiraz edən hərbçilər məsuliyyətə cəlb olunub
İran İsrail zərbələrinin vurduğu ziyanı ört-basdır etməyə çalışıb - SÜBUT
İctimai fəala ağır həbs cəzası verildi
Tomac Salehiyə dəstək aksiyaları keçirilib
ABŞ: İran silahları təbliğ olunduğu qədər effektli deyil
Urmu gölü yenidən quruyacaq - Ekoloq
Milli fəalların həbs qərarı qüvvədə saxlanıldı
Azərbaycanlı müəllim azadlıqda
Əl ilə toxunmuş ən böyük xalça təqdim olunub
İranda daha 3 qadın ailə üzvləri tərəfindən öldürülüb
Azad edilən ərazilərdə ötən ay 332 mina, 2502 PHS aşkarlanıb
Ermənistan İranla hərbi anlaşma imzalamaq arzusundadır
Azad edilmiş ərazilərdə daha 159 mina, 380 PHS aşkarlanıb
“İcbari hicab qadınların kəramətini və azadlığını pozur”- iranlı islamşünas
Tərbiz şəhəri “Həsən Padşah” tarixi kompleksi baxımsız qalıb
Tanınmış güneyli həkim-cərrah Şapur Ənsəri Cəbrayıl və Şuşaya səfər edib