«Qonşularla sıfır problem» proqramının taleyi şübhə altına düşür (Təhlil)

SON XƏBƏRLƏR

«Qonşularla sıfır problem» proqramının taleyi şübhə altına düşür (Təhlil)

2021.10.20, 07:36

Gunaz.tv

GünAzTv: Ermənilərdə türklərə qarşı olan kin bu layihənin gerçəkləşməsinə imkan verməyəcək.

Ermənistan tərəfi Sürix protokollarının ratifikasiyasını dayandırsa da, bu məsələ ötən həftə ərzində Türkiyənin ayrı-ayrı siyasi dairələrinin diqqət mərkəzində oldu. ABŞ prezidenti Barak Obamanın aprelin 24-də dünya ermənilərinə ənənəvi müraciətindən tam razı qalmayan İrəvanın daha konstruktiv yol tutacağı gözlənilirdi, lakin erməni rəhbərləri vəziyyəti gərginləşdirməyə yönəlmiş bəyanatlar verməkdə davam edir. Onlardan biri Ankaranın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesindən uzaqlaşdırılmasıdır. Hətta Türkiyənin Minsk qrupu həmsədrliyində təmsilçiliyi ehtimalları bu ölkədə böyük aciotaca səbəb olub. Bununla belə, rəsmi Ankara heç bir şərt altında Ermənistanla münasibətlər naminə Azərbaycanın maraqlarının kənara atılmayacağını bəyan edir. Türkiyənin ölkəmizdəki səfiri Hülusi Kılıç da bildirir ki, bu məsələ iki qardaş xalqın maraqları çərçivəsində həll olunmalıdır.

Belə məlum olur ki, Türkiyə öz addımlarını Azərbaycanla tam koordinasiya etməklə perspektivə hesablanmış qərarların qəbuluna hazırlaşır. Məsələn, xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlu Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşacağını, buna paralel olaraq Azərbaycan torpaqlarında işğala son qoyulması ilə Ermənistan-Azərbaycan ixtilafının həllini tapacağını, Türkiyə-Ermənistan və Ermənistan-Azərbaycan sərhədlərinin açılacağını proqnozlaşdırır. Nəticədə Ərzurumdan Orta Asiyaya doğru dəhliz yarana bilər ki, bu proses qardaş ölkənin regional gücə çevrilməsini təmin etməlidir.

Ancaq burada müəyyən problemlər də var. Böyük qüvvələrin alətinə çevrilən, iqtisadi cəhətdən çökmüş Ermənistan istənilən vəziyyətdə Türkiyənin həmin missiyasına xələl gətirə bilər. Qarşı tərəfin Sürix protokollarının ratifikasiyası ətrafında yaratdığı aciotac da bundan xəbər verir. Ermənistanın xarici işlər naziri Edvard Nalbandyanın açıqlamasına diqqət edin: «Biz irəliyə doğru addım atmağa, münasibətləri yoluna qoymağa və əldə olunan razılaşmanı Türkiyə də buna ilkin şərtsiz hazır olan zaman reallaşdırmağa hazır olacağıq». Deməli, İrəvan işğal etdiyi Azərbaycan torpaqlarını azad etməmək üçün düşünülmüş şəkildə qəbuledilməz iddialar ortaya atır. O zaman Türkiyənin regional gücünü səciyyələndirəcək «qonşularla sıfır problem» proqramının taleyi də şübhə altına düşür. Türkiyə-Ermənistan tarixini tədqiq edən alimlər belə hesab edirlər ki, protokollar özlüyündə əməkdaşlığa istiqamətlənmiş qərar olsa da, ermənilərdə türklərə qarşı olan kin bu layihənin gerçəkləşməsinə imkan verməyəcək.

Mütəxəssislər rəsmi Ankaranın ermənilərlə münasibətlər düzəlsin deyə hansısa qərarlar verəcəyini mümkün hesab etmirlər. Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan artıq bu məsələdə irəliləyişin Ermənistan rəhbərliyindən asılı olduğunu bildirir. Müşahidəçilər Sürix protokollarına münasibətdə Türkiyənin hakimiyyət dairələri, siyasi partiyalar və cəmiyyət arasında yekdillik olduğunu deyirlər. Türkiyə Böyük Millət Məclisində təmsil olunan müxalifət partiyaları rəsmi Ankaranı hətta sənədlərdən tamamilə imtinaya çağırırlar. Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədri Dəniz Baykal bildirir ki, Qafqazda sabitliyi təmin etməyin ilk addımı Ermənistanın işğal etdiyi Azərbaycan torpaqlarından çəkilməsi olmalıdır.

Türkiyə-Ermənistan protokolları ilə bağlı məsələ Türkiyə Milli Təhlükəsizlik Şurasının iclasında da diqqətdən yayınmadı. Prezident Abdullah Gülün rəhbərliyi ilə keçirilən tədbirdə qeyd edildi ki, Ankara bundan sonra da Cənubi Qafqazda sabitliyin təmin olunması istiqamətində səylərini davam etdirəcək. O ki qaldı Sürix protokolları ilə bağlı Ermənistanın mövqeyinə, mütəxəssislər protokollar imzalandığı üçün artıq Türkiyənin əlini bölgədən çəkib, təkcə Ermənistanla münasibətləri normallaşdırma prosesinə diqqət yetirəcəyini düşünmürlər. Sadəcə, qardaş ölkə həm özünün, həm də Azərbaycanın Ermənistanla münasibətlərinin normallaşmasına nail olmaq istəyir. Bu məsələdə ona İrəvanla sıx əməkdaşlıq edən dövlətlərin köməyi dəyə bilər ki, həmin sırada ilk pillədə Rusiya dayanır. Hazırda politoloqlar Rusiya prezidenti Dmiti Medvedevin yaxın günlərdə Ankaraya, Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın isə Moskvaya nəzərdə tutulan səfərlərinə diqqət yetirirlər. Səfər zamanı Azərbaycanın işğal altındakı torpaqları ilə bağlı məsələ nəzərdən keçiriləcəyindən Türkiyə və Rusiyanın bu problemə dair real təkliflərini müəyyənləşdirmək də mümkün olacaq.

«1-ci kanal»ın Analitik Qrupu