Uşaqların dostu Səməd Behrənginin anım günüdür

SON XƏBƏRLƏR

Uşaqların dostu Səməd Behrənginin anım günüdür

2023.08.31, 16:00

Güney Azərbaycanda və ümumiyyətlə İranda müəllim peşəsinin simvoluna çevrilən yazıçı, müəllim və inqilabçı Səməd Behrənginin anım günüdür.

Gunaz.tv

Səməd Behrəngi 1939-cu il iyun ayının 24-də Təbriz şəhərinin tarixi Çərəndab məhəlləsində anadan olub.

Təbrizin “Tərbiyyət” məktəbində ibtidai təhsilini başa vurduqdan sonra Təbriz Pedaqoji Texnikumunu bitirib. O, ilk ədəbi tənqidi və satirik yazılarını tələbəlik illərində nəşr etdiyi “Xənde” (Gülüş) adlı həftəlik divar qəzetində yazıb.

Tufarqan (Azərşəhr) mahalının Mamağan, Gögan ibtidai məktəblərində müəllim işləyib. Təbriz Universitetinin filologiya fakültəsinin ingilis dili şöbəsində təhsil alıb (1956-1961). 1957-ci ildən etibarən kənd məktəblərində dərs deyib, kitablar və çoxlu sayda pedaqoji məqalələr yazıb.

Dostu Bəhruz Dehqani ilə birlikdə Azərbaycan kəndlərini gəzərək Azərbaycan folkloruna aid nümunələri toplayıb. Daha sonra Əhməd Şamlu, Füruq Fərruxzad kimi müəlliflərin əsərlərini Azərbaycan dilinə çevirib.

Eyni zamanda, fars dilindən doğma dilə çevirdiyi tərcümələri dövri mətbuatda çıxıb.

İlk hekayələri “Adət”, “Binam” 1959-cu ildə dərc olunub. Bundan sonra “Ulduz və qarğalar”, “Çuğundursatan oğlan”, “Balaca qara balıq” və b. hekayə və nağıllarını yazıb (1967-1969). Maraqla qarşılanan hekayələrindən olan “Balaca qara balıq” azadlığa həsr olunub.

Uşaqlar üçün yazdığı əsərləri daha çox sosial problemləri, cəmiyyətdəki haqsızlıqları qabartdığı üçün şah rejimi tərəfindən qadağan edilib.

İtaliyanın Bolonya şəhərində keçirilən Uşaq Kitabları Müsabiqəsində qızıl medala layiq görülüb, kitabları italyan, fransız, ingilis, türk dillərində işıq üzü görüb.

Bakıda “Məhəbbət nağılı” (1987) adı ilə seçilmiş əsərləri kütləvi tirajla buraxılıb.

Ona qədər uşaq ədəbiyyatına aid kitablar yazan olsa belə İran ədəbiyyatçıları qəbul edirlər ki, Səməd Behrəngi İranda uşaq ədəbiyyatının qurucusudur. Həmkarları onu “Azərbaycan kəndlilərinin canlı dili”, “Milli mədəniyyətin oyaq vicdanı”, “Xalqdan ilham alan”, “Səyyar müəllim” adlandırıblar.

Günüeyli müəllimin “Məhəbbət nağılı” adı ilə seçilmiş əsərləri Bakıda ilk dəfə 1987-ci ildə kütləvi tirajla buraxılıb.

Qeyd edək ki, Səməd Behrəngi ədəbi və mədəni fəaliyyətləri ilə yanaşı, dövrün siyasi-inqilabçı şəxsiyyətləri, o cümlədən Əlirza Nabdil (Oxtay), Behruz Dehqan, Əşrəf Dehqan, Kazım Səadəti, Manmaf Fələki və başqa tanınmış inqilabçılarla yaxın münasibətdə olub.

Onun adı çəkilən azərbaycanlı inqilabçılar və İranın rejimə müxalif tanınmış ziyalıları ilə yaxın ünsiyyəti, ölümünün hakimiyyət məmurları tərəfindən həyata keçirildiyi barədə şübhələri gücləndirib.

Səməd Behrəngi 1968-ci il avqustun 31-də Güney Azərbaycanın Xumarlı yaşayış məntəqəsi yaxınlığında Araz çayında müəmmalı şəraitdə boğularaq dünyasını dəyişib.

Hər il mütərəqqi müəllimlər, mədəniyyət xadimləri və ziyalılar onun doğum və anım günündə məzarını ziyarət etmçək üçün Təbrizin İmamiyyə qəbristanlığına toplaşırlar.

Ənənəvi olaraq hər il keçirilən mərasimlərə hökumət məmurları müdaxilə edir, dinc mədəni tədbirin keçirilməsinə icazə vermirlər.

13 iyul 2021-ci ildə çox sayda yazıçı və mədəniyyət xadiminin müraciətlərindən sonra Tehran Şəhər Şurası ucqar küçələrdən birinə Səməd Behrənginin adının verilməsinə razılıq verdi.

Bir neçə gün sonra Tehran fərmandarlığı Şəhər Şurasının qərarını ləğv edərək Səməd Behrənginin adı olan lövhəni sökdürdü. (Axar.az)

Cavidan