Türkiyə və İsrail arasında Azərbaycanın səssiz diplomatiyası

SON XƏBƏRLƏR

Türkiyə və İsrail arasında Azərbaycanın səssiz diplomatiyası

2025.06.03, 14:06

"Türkiyə və İsrail arasında Azərbaycanın səssiz diplomatiyası" bu başlıqla tanınmış "AlArabia" agentliyi məruzə dərc edib.

Gunaz.tv

Günaz TV məruzənin mətnini təqdim edir:

2023-cü ildə Dağlıq Qarabağı erməni separatçılarından geri aldıqdan sonra artan nüfuzu ilə Suriyadakı regional düşmənlər arasında gərginliyi aradan qaldırmaq üçün Azərbaycan İsrail və Türkiyə ilə sıx əlaqələrindən istifadə edir.

Azərbaycan prezidentinin xarici siyasət üzrə baş yardımçısı Hikmət Hacıyev Bakıda təhlükəsizlik təhdidləri kimi gördükləri şeyləri azaltmaq üçün Suriyada fəaliyyət göstərən Türkiyə və İsrail arasında üç raunddan artıq mərhələdə baş tutan danışıqlara ev sahibliyi etdiyini təsdiqləyib.

Hacıyev İstanbulda yerləşən Qlobal Jurnalistika Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakıda baş tutan tədbirdə türkiyəli jurnalistlərə açıqlamasında deyib: “Azərbaycan razılaşma üçün diplomatik səylər göstərir. Həm Türkiyə, həm də İsrail bizə güvənir”.

Suriyada Bəşər Əsəd hakimiyyəti Türkiyənin müşaiyəti ilə devrildikdən sonra İsrail Bəşər Əsəddən qalan nəzarətsiz silahların ekstrimist qüvvələrin əlinə keçməməsi üçün Suriyanın dərinliklərinə çox sayda hava zərbələri endirib. Bu da Türkiyə ilə İsrail arasında gərginliyin artmasına səbəb olub.

Türkiyənin yaxın müttəfiqi və strateji tərəfdaşı kimi Azərbaycan Suriya məsələsi də daxil olmaqla, əsas beynəlxalq məsələlərdə Ankaranın mövqeyini ardıcıl şəkildə dəstəkləyir.

Ancaq, eyni zamanda, Azərbaycan neftindən çox asılı olan və Bakının əsas silah tədarükçüsü olan İsrail ilə Azərbaycan arasında da münasibətlər yüksək səviyyədədir.

İndi isə Bakı Türkiyə ilə İsrail arasında texniki danışıqlara şərait yaratmaqla səssiz diplomatiyaya təkan verir.

Bakıda fəaliyyət göstərən Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin sədri Fərid Şəfiyev AFP-yə bildirib ki, “İki tərəf bir-birinin narahatlığına hörmət edən ümumi model üzərində razılaşarsa, uğur qazanarıq”.

“Suriya və xüsusilə də onun quzey əraziləri, terror qruplaşmalarının, xüsusən də kürd döyüşçülərin mövcudluğuna görə Türkiyənin təhlükəsizliyini təhdid edir.” - deyə Fərid Şəfiyev bildirib.

"Türkiyə Suriyanın quzeyində və eyni zamanda Şam ətrafında təhlükəsizliyi təmin etmək üçün Palmira və T4 aviabazaları ətrafında daha güclü iştiraka sahib olmaq istəyir." - o əlavə edib.

İsrailə neft satışı

Türkiyə ilə İsrail arasındakı əlaqələr İsrailin Qəzzada HƏMAS-a qarşı müharibəsi nəticəsində pozulub, Ankara Bakıda baş tutan danışıqların yalnız texniki xarakter daşımasında israr edir.

“Qəzzada müharibə davam etdikcə Türkiyə İsraillə əlaqələri normallaşdırmayacaq”, - bunu adının açıqlanmasını istəməyən yüksək rütbəli Türkiyə rəsmisi AFP-yə deyib.

Türkiyənin Qəzzadakı müharibəyə görə İsraillə ticarəti dayandırdığı bildirilsə də Türkiyənin bəzi müxalif siyasətçiləri ticarətin davam etdiyini, xüsusən də Azərbaycan neftinin İsrailə göndərildiyi güneydəki Ceyhan limanına gələn Bakı-Tiflis-Ceyhan boru kəməri ilə neft daşımalarının davam etdiyini bildiriblər. Türkiyənin Energetika Nazirliyi isə bu iddiaları "əsassız" adlandırıb.

Hikmət Hacıyev Qarabağ savaşı zamanı Azərbaycanın İsraildən dəstək aldığını deyib, ancaq neft məsələsini şərh etməyib.

“Biz savaş zamanı İsraildən silah aldıq, onların pulunu ödədik (və) İsrail bizə diplomatik dəstək verdi.” - deyə o bildirib.

"Azərbaycan nefti Ceyhana gəlir, ancaq o neft açıq dənizdə üzən gəmilərə yüklənəndən sonra hara çatdırıldıqlarını deyə bilmərik. Bunlar dünya neft bazarının qaydalarıdır." - deyə Hacıyev bildirib.

‘Strateji rol’

Bakı Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov bildirib ki, Suriya üzrə Türkiyə-İsrail dialoqunun aparılmasında Azərbaycan strateji rol oynayır.

“(Bu) Azərbaycanın regional aktorlar arasında bir vasitəçi kimi artan təsirini əks etdirir”, - deyə o bildirib.

Azərbaycan 2023-cü ilin sentyabrında 24 saatlıq hücum nəticəsində bütün ərazini ələ keçirmədən əvvəl Qarabağ bölgəsinə nəzarət etmək üçün əzəli düşmən Ermənistanla iki müharibə aparıb - biri 1990-cı illərdə, digəri isə 2020-ci ildə.

Bakı indi İrəvanla əlaqələri normallaşdırmağa çalışır -- bu, uğurlu olarsa, Rusiya və Türkiyə də daxil olmaqla, böyük aktyorların təsir imkanları uğrunda mübarizə apardığı regionda böyük irəliləyiş olacaq.

Türkiyəli analitik Serkan Dəmirtaş da bildirib ki, Azərbaycan Əsəddən sonrakı Suriyada Türkiyə ilə İsrail arasında yarana biləcək potensial qarşıdurmanı aradan qaldırmaq üçün addımlar atır.

“Bölgədəki iki ən yaxın müttəfiqi arasında qarşıdurma Azərbaycanın heç istəmədiyi bir vəziyyətdir. Daxil olan xəbərlər göstərir ki, danışıqlarda irəliləyiş əldə olunub. Bu, Qarabağ müharibəsindən sonra karbohidrogenlə zəngin Azərbaycanın regionda təsir gücünün artdığını göstərir.” - deyə o bildirib.

- Cəfər Cəfərli